Sâta a-o contegnûo

Ventemiglia

43°47′25″N 7°36′30″E
'Sta pagina a l'è scrita in ventemigliusu
Da Wikipedia
(Rindirisòu da Vintimiggia)
VE
'Sta pagina a l'è scrita in ventemigliusu
Ventemiglia
cumün
Ventemiglia – Stemma Ventemiglia – Bandiera
Ventemiglia – Veduta
Ventemiglia – Veduta
A çità veglia
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Imperia
Aministraçión
ScìndicoFlavio Di Muro (çentru-drita) da-o 28-5-2022
Teritöio
Coordinæ:43°47′25″N 7°36′30″E
Altitùdinem s.l.m.
Superfìcce53,73 km²
Abitanti22 917[2] (31-10-2023)
Denscitæ426,52 ab./km²
FraçioìnA Murtura, A Seàussa, A Vilatéla, Bevera, E Grimaude, E Turre, E Vile, I Carleti, I Verandi, Laite, Murtura Survàna, Ruverin, Sant'Antoniu, San Benardu, San Lurensu, San Pancraziu, U Carvu, U Trücu, Varase[1]
Comùn confinantiAiröre, Campurussu, Dussaiga, L'Aurivéta, Mentùn (FR-06), U Castelà (FR-06)
Âtre informaçioìn
CAP18039
Prefìsso0184
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT008065
Cod. cadastrâL741
TargaIM
Cl. scìsmicazöna 3 (sismicitæ bàssa)[3]
Cl. climàticazöna C, 1 119 GG[4]
Nomme abitantiventemigliùsi o inteméli
Sànto patrónSan Segundu
Giórno festîvo26 d'avustu
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
Ventemiglia
Ventemiglia
Ventemiglia – Mappa
Ventemiglia – Mappa
Pusisiun d'u cumün de Ventemiglia int'a pruvinsa de Imperia
Scîto instituçionâle

Ventemiglia[n. 1] (Ventimiglia in italian) l'è ina çità e cumün ligüre de 22.917 abitanti[2] int'a pruvinsa de Imperia.

Ina vota i Sestéi i era numà int'e zone storiche d'a çità ma int'i ani çincanta pe mantegne a tradisiùn gan spartì tütta a çità cui nomi dei Sestéi antighi.

A çità l'è spartìa a sta manéira: u Sesté d'a Marina, duve gh'eira ina vota l'ünica zona d'u çentru storicu cu'u ma' liberu; u sesté d'a Ciassa, che l'è u sesté d'u çentru storicu e che piglia u nome da a Ciassa d'a Geixa Granda e ragrüpa ascaixi tütu u çentru storico e ascaixi e frasiùe de A Murtura, Bevera, E Grimaude, E Turre, Laite, San Lurensu, Seglia, U Carvu e Varase.

L'è u sesté ciü populà d'a çità; u sesté d'u Cuventu, che piglia u nome da u veciu cuventu d'i frai de Sant'Agustin che l'eira dopo d'u Röia e ancura ancöi gh'è a geixa de Sant'Agustin; u sesté d'u Campu, che ancöi, dapöi dei ani çincànta, l'è d'a fin de Via Roma fin'a fuxe d'u Nervia, int'a zona de Nervia, ma ina vota l'eira â çità auta, d'a fin de Corso Garibaldi fin â Geixa de San Miché; u sesté de l'Auriveu, che u parte d'a Ciassa du Rexenté, duve cunfina cu'u sesté d'u Cuventu, e va fin â Nervia, ae Logge, currispundente d'u ma' d'a zona de çità de Porta de Pruvença, e in çità cunfina cu'u Cuventu d'a ciassa du comün fin au confin c'u Campu; e infin gh'è u sesté d'u Burgu, che l'è u sesté che ina vota l'eira ciamàu Lagu, e u parte d'e scalinàe pe' muntà â çità auta, fin in zü a Porta Marina, a punente confina, pe' tüta a riva du Röia de çità, cu'u sesté d'u Cuventu, ma a partir da San Segundu in sciü fin'a E Porre e U Trücu l'è tütu d'u sesté Burgu.

E frasiùe de Ventemiglia sun (divise a partì d'a Laite a Nervia):

  • Cunfin cu'a França: A Seàussa, E Grimaude, Laite, A Murtura.
  • Frasiùe de muntagna (Val Röia e Bevera): Bevera, E Porre, E Turre, San Lurensu, Seglia, U Carvu, U Trücu, Varase.
  • Çentru storicu (queste nu e sun frasiùe ma sempliçi divisiùe): Burgu, Çità Auta, Marina.
  • Çità muderna (cume pe' u çentru storicu): San Segundu, Çentru (tütu u çentru çitadin, cu'u comün e i palaxi ciü impurtanti), Longumà (d'a riva destra d'a fuxe d'u Röia), Nervia (d'a fin de Via Roma fin a fuxe d'u Nervia cu tüta a çità che gh'è drente e u burgu veciu de Nervia, prima de Campurussu).

Posti de interesse

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Architetüre religiuse

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Parocchia d'a catedrale
  • Catedrale d'a Sunta, dita a "Geixa Granda"
  • Batisteru de San Gian Batista, derè d'a catedrale
  • Geixa de San Miché, insc'a Ciassa d'a Culeta
  • Geixa de San Benardu, a setentriùn d'u paise
  • Geixa de San Giüsepe, aa Marina
  • Uratoriu de San Gian Batista e Santa Ciaira, ditu d'i Gianchi
  • Uratoriu de San Segundu de l'Urasiùn e Morte, ditu d'i Negri
Parocchia de San Vustì
  • Geixa de Sant'Vustì, int'u sesté d'u Cuventu
Parocchia de San Nicola da Tulentìn
  • Geixa de San Nicola da Tulentìn, int'u sesté de l'Auriveu
Parocchia de San Segundu
  • Geixa de San Segundu, int'u sesté de l'Auriveu
Parocchia de Cristu Re
  • Geixa de Cristu Re, insce l'Aurelia
Parocchia de Ruverìn
  • Geixa d'a Natività de Maria, int'a frasiùn
  • Geixa de Sant'Antoniu, insc'u stradùn
  • Santuariu d'a Madona d'e Vertü, a munte d'a frasiùn
  • Capela d'a Madona d'u Luretu, a munte d'u stradùn
Parocchia de Bevera
  • Geixa de San Gian Batista, int'u paise
  • Uratoriu de San Giuani Deculàu, int'u paise
  • Geixa de San Giacumu, int'a frasiùn de Varase
Parocchia d'e Grimaude
  • Geixa d'i Angeri Cüstodi, int'u paise
Parocchia d'a Murtura
  • Geixa de San Mauru, int'u paise
Parocchia d'a Murtura Survana
  • Geixa d'a Natività de Maria, dita aiscì santuariu d'a Madona de l'Aria
Parocchia de Laite
  • Geixa de San Bartumé, int'a frasiùn
Parocchia de San Lurensu
  • Geixa d'a Madona de Lourdes e de San Lurensu, int'u paise de San Lurensu
Parocchia d'a Vilatela
  • Geixa de Santa Teresa d'Avila, int'u paise
Parocchia de San Pancrasiu
  • Geixa de San Pancrasiu, int'a frasiùn cu'u meiximu nume
  • Geixa de Sant'Antoniu, int'a frasiùn cu'u meiximu nume
  • Capela de Santa Reparà, au Carvu
Parocchia d'e Turre
  • Geixa d'a Madona d'i Durui e de San Luigi, ae Turre sutàne
  • Uratoriu de San Luigi, ae Turre sutàne
Parocchia de Bevera
  • Geixa de San Gian Batista, int'u paise
  • Uratoriu de San Giuani Deculàu
  • Geixa de San Giacumu, a Varase
Parocchia d'u Trücu
  • Geixa di Santi Peiru e Paulu, int'u paise
  • Geixa de Sant'Antoniu, a meridiùn d'u paise
  • Geixa de San Lurensu, ai Verandi
  • Geixa de Sant'Ignasiu, ai Verandi

Architetüre civili

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Architetüre militari

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ventemiglia, prima ciamà Albion Intemelium, çità-capitale d'i Ligüri Intemeli, ga maisci resti Ruman, da i scavi d'a çità antiga ae Ville de Laite. Dapöi ga u çentru storicu ciü grande d'a Ligüria, dopu chelu de Zena, e ascaixi tüte e frasiùe storiche gan çentri medievài maisce ben sarvài, surtù int'a Val Bevera, coi burghi de Bevera, U Carvu e E Turre.

Parlà ventemigliusu

[modìfica | modìfica wikitèsto]
U meiximu argumentu in detagliu: dialettu ventemigliusu.

Tüti l'ani, int'u mésu de zügnu, se urganiza a "Bataglia de Sciüre", üna d'è manifestasiun ciü impurtanti d'a çità.

A festa de San Segundu l'è u 26 de avustu, l'è a festa d'u patron de Ventemiglia desgüglià inta Geixa Granda de Ventemiglia (au matin). Int'u dopusdernà, gh'è a Processiun, unde ün grüpu de balestrei d'a Cumpagnia d'i Ventemigliusi porta l'Arbustu de San Segundu fin â Geixa Granda pe' riturnà dapöi â Geixa de San Segundu int'a sou ripa.

Vie de cumünicasiùn

[modìfica | modìfica wikitèsto]
U meiximu argumentu in detagliu: Staçión de Vintimiggia.

A çità a l'è servîa da 'na stasiun sciüa linia Zena-Ventemiglia e inscia Cuni-Ventemiglia.

Note au testu
  1. Vëntëmìglia o Vëntëmìya in brigascu[5], Vint'mija in urmeascu[6], Vintimïa in arbenganese[7], Vintimìggia in priese[8], Vintimîa in finarìn[9], Vintimiggia o Ventemiggia in zenese[10][11]
Note bibliugrafiche
  1. (IT) Città di Ventimiglia, Statuto Comunale, in sce comune.ventimiglia.im.it, 4 seténbre 2019, p. 2.
  2. 2,0 2,1 Daitu Istat - Pupulasiùn residente a-u 31 d'utùbre du 2023.
  3. Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  4. Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  5. (LIJIT) Pierleone Massajoli e Roberto Moriani, Dizionario della cultura brigasca: Lessico, Vol. I, Lüsciandria, Edizioni dell'Orso, 1991, p. 462, ISBN 88-76-94086-3.
  6. (LIJIT) Giuseppe Colombo, Vocabolario Italiano-Ormeasco Ulmioscu-Italian, Cengiu, Litografia Fracchia, 1986.
  7. (LIJIT) Angelo Gastaldi, Nummi de sittè, paisi e lucalitè, in De tüttu in po', Arbenga, Edizioni del Delfino Moro, 1996, p. 115.
  8. (LIJIT) Dizionario di Pietra Ligure, in sce yumpu.com, p. 68.
  9. (LIJIT) Luigi Alonzo Bixio, Dizionario delle parlate finalesi, U Finà, Centro Storico del Finale, 2000, p. 152.
  10. (LIJIT) TIG - Alassio, in sce zeneize.net. URL consultòu l'11 zenâ 2025.
  11. (LIJITEN) Deize: diçionäio italian-zeneise - Ventimiglia, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu l'11 zenâ 2025.

Ligami de föra

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • (IT) Scitu d'u cumün, in sce comune.ventimiglia.im.it. URL consultòu o 26 zenâ 2025.
Contròllo de outoritæVIAF (EN124403318 · LCCN (ENn85208971 · GND (DE4062523-0 · BNF (FRcb12160967m (data) · WorldCat Identities (ENn85-208971