Frûta

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

Mercòu da frûta a Barçelónn-a

Co-a pòula frûta se ragrûpan comuneménte vàrri tîpi de frûto comestìbili. Se træta a ògni mòddo de 'na definiçión ch'a no l'é goæi precîza dæto che di frûti són conscideræ cómme verdûa (prezénpio e tomâte ò i suchìn) o de grùppi divèrsci, cómme i frûti de bòsco.

Ûxi

A frûta a vêgne consumâ ségge sénsa di trataménti ségge, prezénpio, cómme marmelâte, consèrve ò inte di âtri piâti. A frûta a l'é un di aliménti chi fàn ciù bén a-a salûte, amermàndo o réizego de contrâe vàrie moutîe.

Nómmi da frûta

Chi de sótta se peu védde 'na tabélla co-e ciù conosciûe variêtæ de frûta, scrîte cómme se dîxan inte çertidùnn-e vàriante da léngoa lìgure.

Zeneize	Zenéize Grafîa Ofiçiâ	Savuneize	Finarìn	Arbenganese	Sanremascu	Ventemigliusu	Speżìn	Munegascu	Nuvàize
Apricotta Bricòccalo	Armognìn Bricòcalo	Armugnìn Miscimìn Bricocca	Armugnìn Bricoculu	Ba(r)icòccu	Miscimì	Mescemìn	Balicòcoa	Abricò Mescimin	Bricòcula
Bananna	Banànna	Bananna	Bananna	Banànna	?	?	?	Banana	Banana
Brigna	Brìgna Brignón	Briĝn̂a	Brigna	Brìgna	Brigna Brignun Suséna	Brigna Brignun	Brignón	Brigna Prüna	Brügna
Çetron	Çetrón	Çetrùn Purtugallu	Setrùn Sitrùn	Sétrùn Purtugàllu	Purtugalu	Purtégalu	Setrón Sitrón	Çitrun Purtügalu	Çitrón
Çëxa	Çêxa	Scexa	Ceréxa Cêxa/Séxa Seréxa	Ciéxa	Ceréixa	Çereixa	Siéża	Çereija	Srêsa
Limon	Limón	Limùn	Limùn	Limùn	Limun	Limùn	Limón	Limun	Limón
Mei	Méi	Meĵa	Méira Méia	Méija	Mera	Méra	Pómo	Mera Puma	Pumu (pl. pume)
Melon	Melón Meión Romaniâta	Meùn	Merùn Meùn	Meùn	Merun	Merùn	Meón	Merun	Melón
Merello	Meréllo Mêlo	Merellu	Meréllu Muréllu Meré	Me(r)éllu	Merélu Meriélu	Merélu	Moèo Morèo	Fresa	Mué (pcinéin) Magiustru (gróssu)
Nespoa	Nèspoa	Nèspua	Nèspura	Néspu(r)a	Nésparu Nèspuru	Süssacü Néspuru	Nèspoa	Nèfle	Nèspua
Nôxe	Nôxe	Nûxe	Nuxe	Nùxe	?	Nuxe	Noṡe	Nuje	Nuse
Pateca	Patêca	Rumagnäta Sücca pateca	Rumagnôta Sücca patéca	Sücca patéca Sandìa	Pasteca Süca pasteca	Pastéca	Süca fetoṡa Patèca	Pasteca	Patêca
Pei	Péi - Péia	Peĵa	Péira Péia	Péija Pèi(r)a	Péira	Perüssu	?	Perüssu Pera	Pài
Pèrsego	Pèrsego Pèrsega	Pèrsiga	Pèrsegu Pèrsiu	Pèrsegu	Pèrsegu	Pèrségu	Pèrsega	Persegu	Spèsgu (pl. spèsghe)
Uga	Ûga	Üga	Üga	Üga	Üga	Üga	Üva Üa	Üga	Üga

Variêtæ de frûta lìguri

Frûti vàrri a-o Mercòu Òrientâle de Zêna.

• Amarêna sarzanéize: in italiàn "ciliegio durone sarzanese" o l'é 'na cultivar d'èrbo de çêxe tìpico da çitæ de Sarzànn-a.
• Armognìn tigròu (ò miscimìn): variêtæ d'armognìn ch'a vêgne da Çivéssa.
• Armognìn Valézza (ò valézzìn): variêtæ d'armognìn tìpica de l'òmònima fraçión de Sànn-a.
• Castàgna brodàsca: variêtæ de castàgna difûza a Lévanto e inta Vàl de Vâa.
• Castàgna gabbiana: variêtæ de castàgna tìpica da Val Bórmia, de Garésce e, in generâle, de l'entrotæra do ponénte lìgure.
• Çetrón Pernambucco (ò Fernanbuccu): variêtæ de çetrón coltivâ inta rivêa de ponénte scìnn-a da-o sécolo XVIII.
• Chinòtto de Sànn-a: variêtæ de l'òmònimo frûto coltivâ tra Vâze e Finâ da ciù de tréi sécoli.
• Çêxa de Castregianco: cultivar de çêxa coltivâ inte l'òmònimo comùn, ghe n'é dôe variêtæ; cantun giancau e cantun negrau.
• Fîghe "Rondette" e "Figalini neri": variêtæ de fîghe chi vêgnan da-e valàdde de Arbénga, in particolâ da-a valàdda Pennavaire e prìmme e da Arnàsco e fîghe néigre.
• Pèrsego Birindella: cultivar d'èrbo de pèrseghe òriginâio da Vàl Mâgra, a-a giornâ d’ancheu de lóngo ciù râro.

Variêtæ de vitìgni

• Barbaróssa de Finâ (Verduna ò Verdona in finaléize)
• Crovin do Savonéize (ascì Cruìn in finaléize, Croetto, Trinchera, Crovino)
• Moscatéllo de Tàggia
• Scimiscià

Véddi ascì

• Verdûa
• Frûti de bòsco

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce frûta