Îzoa lengoìstica
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
'N'îzoa ò 'n'enclave lengoìstica a l'è 'n teritöio dónde a magiorànsa da popolaçión storicaménte rescidénte inta zöna a parla 'na léngoa divèrsa da quélla difûza inte regioîn giögràfiche d’in gîo[1]. Quésta scitoaçión a l'è generalménte dovûa a 'na prezénsa teritoriâle storicaménte docomentâ de çèrtidùn minorànse lengoìstiche òpû, in ténpi ciù recénti, a 'na migraçión de grùppi lengoìstichi ciù ò mêno vàsti inta zöna.
O l'è ànche poscìbile che, inte 'n çèrto teritöio, a prezénsa do grùppo lengoìstico de minorànsa a ségge storicaménte asæ ciù antîga de quélla de magiorànsa, cómme inti câxi de invaxoîn, conquìste ò òcupaçioîn dovûe a conflìtti de vàrio génere. Co-o tèrmine penîzoe lengoìstiche se indicàn pe cóntra di teritöi vixìn abitæ da-a mæxima naçión, colegæ a-o continuum lengoìstico prinçipâ ma pe-a ciù pàrte circondæ da âtre léngoe.
O tèrmine îzoa lengoìstica (in tedésco Sprachinsel) o l'è stæto coniòu pe-a prìmma vòtta into 1847 pe descrîve 'na popolaçión slâva ch'a se trovâva inta Prùscia Òrientâle vixìn a-a çitæ Königsberg (d'ancheu Kaliningrad), inte 'n'àrea dónca de léngoa tedésca[2].
Elénco parçiâle de îzoe lengoìstiche[modìfica | modìfica wikitèsto]
In Eoröpa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Bèlgio[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa françéize inta región de Bruxelles
Bielorùscia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa lituànn-a a Gervėčiai, Lazunai e Zietela
Cîpro[modìfica | modìfica wikitèsto]
- L'àrabo de Cîpro (variànte da léngoa àraba)
Croàçia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa istroromêna (variànte da léngoa romêna)
Finlàndia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa svedéize inte 'na vàsta àrea
Frànsa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa lìgure in Còrsega, inte sò variànte bonifaçìn e, de tranxiçión, aiaccìn e calvéize
Germània[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa frixónn-a do Saterland ('na de léngoe frixónn-e)
- E dôe léngoe sorabe inta región stòrica da Lusàçia
- O dialétto Erzgebirge inta zöna de l'Âto Harz
Grêcia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa arvanitìca (variànte de l'albanéize)
- A léngoa meglenoromêna (variànte da léngoa romêna), parlâ inta Macedònia do Nòrd ascì
Itàlia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa walser in Piemónte e Vàl d’Aòsta
- A léngoa ladìnn-a in Trentìn-Àlto Àdige e Véneto
- A léngoa mochena in provìnsa de Trénto
- A léngoa cìnbra in Trentìn-Àlto Àdige e Véneto
- A léngoa bavaréize in Friôli-Venéçia Giùlia
- Îzoe lengoìstiche gàllo-romànze a sùd da lìnia Màssa-Senigallia
- A léngoa arbëreshe inte l'Itàlia do Sùd
- A léngoa croâta molisànn-a, in Molîze
- O dialétto faetàn (variànte da léngoa franco-provensâ), in Pólia
- A léngoa òcitànn-a in Calàbria
- A léngoa grêga in Calàbria (dialétto grecànico) e in Pólia (dialétto griko)
- I dialétti gàllo-itàlichi da Baxilicâ
- I dialétti gàllo-itàlichi da Sicìlia
- O dialétto algheréize (da léngoa catalànn-a)
- O diàlétto cilentàn meridionâle (da léngoa siciliànn-a)
- A léngoa véneta in Sardégna
- A léngoa lìgure in Sardégna, into sò dialétto tabarchìn, a Carlofòrte e Câdezédda
- A léngoa sàrda de Luras, îzoa lengoìstica tra-o córso de tîpo galluréize
Moldàvia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa gagauza (variànte da léngoa tùrca)
Norvéggia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa kven (variànte da léngoa finlandéize)
- A léngoa finlandéize de forèste
Òustria[modìfica | modìfica wikitèsto]
Polònia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa tatara inta Polònia òrientâle
- A léngoa lituànn-a a Sejny e Puńsk
Portogàllo[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa mirandéize (variànte de l'Asturiàn-Leonéize)
Romanîa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa ungheréize inti distréiti de Harghita e de Covasna (o Székelyföld)
- A léngoa rùscia da minorànsa lipovànn-a
- A léngoa cêca di Cêchi de Romanîa
Svéçia[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa meänkieli (variànte da léngoa finlandéize)
- A léngoa finlandéize de forèste
Svìsera[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa walser into Cantón Ticìn
Ucraìnn-a[modìfica | modìfica wikitèsto]
América do Nòrd[modìfica | modìfica wikitèsto]
Canàda[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa françéize do Québec
Méscico[modìfica | modìfica wikitèsto]
- O dialétto de Chipilo (variànte da léngoa véneta)
Stâti Unîi d’América[modìfica | modìfica wikitèsto]
- A léngoa spagnòlla di Isleños da Louisiànna
- A léngoa françéize cajun, inta Louisiànn-a
- A léngoa tedésca da Pennsylvania
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ (EN) Peter Auer, Jürgen Erich Schmidt e Alfred Lameli, The history of language island research (Sprachinselforschung), in Language and Space: An International Handbook of Linguistic Variation, Walter de Gruyter, 2010, p. 335, ISBN 3-110-18002-2.
- ↑ (EN) Peter Auer, Frans Hinskens e Paul Kerswill, Dialect Change: Convergence and Divergence in European Languages, Cambridge University Press, 2004, ISBN 0-521-80687-9.
Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (IT) Gino Bottiglioni, L'antico genovese e le isole linguistiche sardo-corse, Giardini editori et stampatori, 1928.
- (IT) Fiorenzo Toso, Linguistica di aree laterali ed estreme: contatto, interferenza, colonie linguistiche e "isole" culturali nel Mediterraneo occidentale, Recco-Udine, Le Mani, 2008, ISBN 8-880-12445-5.
- (EN) Ralf Heimrath e Arndt Kremer, Insularity: Small Worlds in Linguistic and Cultural Perspectives, Königshausen & Neumann, 2015, ISBN 3-826-05540-3.
- (IT) Stella Retali-Medori, Lingue delle isole, isole linguistiche, Edizioni dell'Orso, 2016, ISBN 88-62-74671-7.
Colegaménti estèrni[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (IT, DE) Comitato unitario delle isole linguistiche storiche germaniche in Italia - Einheitskomitee der historischen deutschen Sprachinseln in Italien, in sce isolelinguistiche.it. URL consultòu o 18 agòsto 2021.