Sâta a-o contegnûo

Çipro

Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

A bandêa de Çipro
A poxición de Çipro in sciâ carta giögràfica

Çipro (Cipro in grego: Κύπρος, Kýpros; in turco: Kıbrıs; in zenéize ascì: Zipri[1]), ofiçiâmente conosciûa comme Republica de Çipro (Κυπριακή Δημοκρατία - Kypriakí Dhimokratía), o l'é un pàize de l'est Euròpa, menbro da Comunitæ Europea da-o 1° màzzo 2004. A seu capitâ a l'é Nicoxîa (in grego: Λευκωσία - Lefkosia). A parte nòrd de l'ìzoa a l'é stæta òcupâ sa-a Tùrchia into 1974. A Çipro do nòrd a l'é stæta proclamâ a Repùblica Tùrca de Çîpro do Nòrd.

A parte est de l'îzoa de Çipro a l'é stæta inte l'Etæ de Mêzo, pe çirca çento anni, 'na colònia zeneize. L'îzoa a l'êa diventâ 'na raxón de ratélla tra-i zenéixi e i veneçién, che de lóngo de ciù avéivan conquistòu o poéi in sce l'îzoa. Zêna a gh'avéiva de concescioìn comerciâli scìnn-a da l'ànno 1208, Venéçia da-o 1306.

E instalaçioìn comerciâli inte çitæ da costêa e inta çitæ de Leocòzîa êan zöne squæxi a-o de fêua do teritöio do régno de Çîpro, e êan governæ da'n Poistæ zenéize e da'n Fonçionâio (Balivo ò Bailò ò Boæo) veneçiàn, che de lóngo de ciù s’intrometéivan inti afâri do Régno[2].

A gêxa örtodòssa de San Nicòlla a Çipro

A Famagósta, inte l'ànno 1372, són scciupæ de badalùffe tra veneçién e zenéixi. I zenéixi l'àn pigiæ e o rè de Çîpro, o Pêo II de Luxignàn, o l'à permìsso a-i veneçién de sachezâ e bitêghe e-e cöse di zenéixi. A Repùblica a l'à màndòu alôa 'na flòtta de 36 galêe e 14.000 sordàtti a-o comàndo do Pêo Fregôzo, fræ do Dûxe Doménego Fregôzo (1370-1378) e pe finançiâ l'inpréiza a l'é stæta creâ a Maónn-a de Çîpro Maona Cypri ('na societæ de banchiêri). O Pêo Fregôzo, inte l'ànno 1373, o destrûe a flòtta do rè e o pìggia Famagósta.

A Repùblica inte l'ànno 1374 a l'inpónn-e 'n tribûto (nomine et vice communis, patronorum participum et mahone) ch'o l'inpégna o rè a pagâ 2.012.400 scûi d'öo da versâ a-a Maónn-a pe 12 ànni, in tribûto de 40.000 scûi a-a Repùblica e in ciù 90.000 scûi pe-o rinbórso spéize. Famàgósta a rèstiâ 'n protetorâto zenéize, governòu da-o Bànco de Sàn Zòrzo, scìnn-a a l'ànno 1464[3].

  1. (IT) Leonardo Salviati, Degli avvertimenti della lingva sopra 'l Decamerone, in Della fauella nobile d'Italia, 1586.
  2. (IT) Federico Donaver, Storia della Repubblica di Genova, Zêna, Mondani, 1975.
  3. (IT) Felîçe Vórpe e Aldo Padovàn, La Grande Storia di Genova, Zêna, publicâ da-o Secolo XIX, Artlibri - Artemisia progetti editoriali, 2008, ISBN 88-60-70025-6.

Âtri progètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Contròllo de outoritæVIAF (EN130118559 · ISNI (EN0000 0001 2331 5214 · LCCN (ENn79055857 · GND (DE4079596-2 · BNF (FRcb11863129n (data) · NLA (EN35032908 · BAV (ENIT497/2173 · NDL (ENJA00565932 · WorldCat Identities (ENn79-055857