Tôre zenéixi in Còrsega

Tôre zenéizi a Câo Còrso

E Tôre zenéixi in Còrsega son pòsti d'avistaménto, costruîi da-o XV a-o XVIII sécolo, comme çente de segoéssa contra e incurscioìn di piràtti barbareschi.

Descriçion e stöia

A costruçión de Tôre zenéixi a l'é stæta consegoensa da chéita de Costantinopoli into 1453. Into 1530 a Repùbrica de Zena a l'incàrega doî comisâri straordinâi - Paùlo Batista Calvo e Francesco Döia - pe ispeçionâ e fòrtificaçioìn da Còrsega. Sti chi àn recensîo 23 tôre, de quæ 12 a Cappo Còrsega.

Into 1730 in sce l'îzoa gh'êa 120 tôre; ancheu ne son restæ in pê 67 e de âtre 16 gh'é e roìnn-e. Ben ben de ste tôre chi son ancheu scrîte inta lista ofiçiâ di Monumenti Stòrichi da Fransa.

Elenco di Tôre

O elenco di Tôre iniçia a Câo Còrso e procêde into sénso orâio.

Tôre	Comùn	Ex dipartiménto	Coordinnàte	Foto	Nòtta
Tôre da Giraglia	Ersa	Àlta Còrsega	43°01′38″N 9°24′19″E		1585.
Tôre do Bæ	Rogliann-o	Àlta Còrsega	43°00′37″N 9°25′37″E		Fin do XVI secolo.
Tôre da Santa Maria da Chjapela	Rogliann-o	Àlta Còrsega	42°59′27″N 9°27′06″E		1548. Bombardâ into 1796 da-i ingleixi.
Tôre da Parochia (it: Torre Franceschi)	Rogliann-o	Àlta Còrsega	42°57′19″N 9°24′57″E		XV secolo.
Tôre da Finochiarola	Rogliann-o	Àlta Còrsega	42°59′03″N 9°28′15″E
Tôre do Pogio	Tominn-o	Àlta Còrsega	42°56′47″N 9°26′38″E		XVI-XVII secolo.
Tôre da Meria	Meria	Àlta Còrsega	42°56′05″N 9°28′02″E		XIV secolo.
Tôre do Seneca	Luri	Àlta Còrsega	42°54′18″N 9°22′21″E		Costruîa inte rovìnn-e da precedente tôre romann-a.
Tôre do Losse	Cagnann-o	Àlta Còrsega	42°51′40″N 9°28′51″E		1599.
Tôre do Castelare	Pietracorbara	Àlta Còrsega	42°50′01″N 9°28′53″E		XVI secolo.
Tôre da Balba	Sisco	Àlta Còrsega	42°48′57.39″N 9°26′20.05″E
Tôre do Sacro	Brando (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°47′41″N 9°29′28″E		XV secolo.
Tôre d'Erbalunga	Brando (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°46′25″N 9°28′37″E		Distrùta into 1553 e ricostruia into 1660 ca.
Tôre do Miomu	Santa Maria da Lota	Àlta Còrsega	42°44′29″N 9°27′42″E		1561.
Tôre do Furiani	Furiani	Àlta Còrsega	42°39′30″N 9°24′52″E		XVI secolo.
Tôre da Punta d'Arco	Borgo (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°33′59″N 9°31′27″E
Tôre do San Pelegrìn	Penta da Casinca	Àlta Corsega	42°27′01″N 9°32′28″E		Demolîa da-i Zenéixi into 1762.
Tôre da Fiorentinn-a	San Giuliann-o	Àlta Còrsega	42°17′00″N 9°33′34″E		1575.
Tôre d'Alistro	Canale do Verde	Àlta Còrsega	42°15′00″N 9°33′14″E		1530-1620.
Tôre da Bravonn-a	Linguizeta	Àlta Còrsega	42°11′42″N 9°33′11″E
Tôre da Diàna	Aleria	Àlta Corsega	42°08′31″N 9°33′21″E		1582.
Tôre do Vignale	Ghisonacia	Àlta Còrsega	42°00′21″N 9°27′25″E		Destrûta.
Tôre da Fautea	Zonza	Còrsega do Sud	41°42′48″N 9°24′21″E		1530-1620.
Tôre do Pinarelo	Zonza	Còrsega do Sud	41°40′14″N 9°23′33″E		1589-1591.
Tôre do San Benito	Leci	Còrsega do Sud	41°37′02″N 9°19′22″E
Tôre San Çepriàn	Leci	Còrsega do Sud	41°37′36″N 9°20′45″E		1589-1591.
Tôre da Sponsaglia	Bonifaçio	Còrsega do Sud	41°29′03″N 9°17′14″E
Tôre da Sant'Amansa	Bonifaçio	Còrsega do Sud	41°25′00″N 9°15′12″E		1530-1620. Punta do Capiciolo.
Tôre Pianotoli Caldarelo	Pianotoli Caldarelo	Còrsega do Sud	41°27′53″N 9°03′29″E		1586-1617, h. 6 mètri.
Tôre d'Olmeto	Monacia d'Aullene	Còrsega do Sud	41°28′31″N 8°59′03″E		1530-1620.
Tôre da Rocapinn-a	Sartenn-a	Còrsega do Sud	41°29′44″N 8°55′44″E		1609.
Tôre do Tizzann-o	Sartenn-a	Còrsega do Sud	41°32′32″N 8°50′49″E		1530-1620.
Tôre da Senetosa	Sartenn-a	Còrsega do Sud	41°33′51″N 8°47′55″E		1610.
Tôre do Campomoro	Belvedere Campomoro	Còrsega do Sud	41°38′20″N 8°48′26″E		1585.
Tôre da Calanca	Olmeto	Còrsega do Sud	41°41′26″N 8°53′19″E		1530-1620.
Tôre da Micalonn-a	Olmeto	Còrsega do Sud	41°42′34″N 8°50′03″E		1530-1620.
Tôre da Caprionn-a	Serra do Fero	Còrsega do Sud	41°42′28″N 8°47′25″E
Tôre da Capanela	Sera do Fero	Còrsega do Sud	41°43′20″N 8°41′00″E		1530-1620.
Tôre do Câo Neigro	Coti Chiavari	Còrsega do Sud	41°43′31″N 8°42′34″E		1597.
Tôre do Câo do Muro	Coti Chiavari	Còrsega do Sud	41°44′59″N 8°40′35″E		1600.
Tôre da Castagna	Coti Chiavari	Còrsega do Sud	41°47′56″N 8°42′52″E		1600.
Tôre de l'Isolela	Pietrosela	Còrsega do Sud	41°50′40″N 8°45′17″E		1608.
Tôre do Capitelo	Groseto Prugna	Còrsega do Sud	41°54′15″N 8°47′57″E		1552.
Tôre da Parata	Aiaccio	Còrsega do Sud	41°53′43″N 8°36′30″E		1550.
Tôre do Castelucio	Aiaccio	Còrsega do Sud	41°52′32″N 8°35′16″E
Tôre do Câo do Feno	Aiaccio	Còrsega do Sud	41°57′44″N 8°35′36″E		1530-1620.
Tôre da Pelusela	Apieto	Còrsega do Sud	41°59′34″N 8°39′31″E		1530-1620.
Tôre d'Anconn-e (Tôre Palmentoghjo)	Calcatogio	Còrsega do Sud	42°02′32″N 8°43′35″E		1581.
Tôre do Capigliolo	Casaglione	Còrsega do Sud	42°03′56″N 8°43′22″E		1582.
Tôre do Sagonn-e	Vico (Còrsega do Sud)	Còrsega do Sud	42°06′38″N 8°41′12″E		1581.
Tôre do Cargese	Cargese	Còrsega do Sud	42°07′59″N 8°35′22″E		1605-1606.
Tôre d'Omigna	Cargèse	Còrsega do Sud	42°08′47″N 8°33′36″E		1505.
Tôre d'Orchinu	Cargèse	Còrsega do Sud	42°10′32″N 8°34′36″E		1605-1606.
Tôre do Turghiu (Tôre do Capu Rossu)	Piana	Còrsega do Sud	42°14′11″N 8°33′08″E		1608.
Tôre do Porto	Ota (Còrsega do Sud)	Còrsega do Sud	42°16′04″N 8°41′29″E		1551.
Tôre da Girolata	Osann-i	Còrsega do Sud	42°20′51″N 8°36′46″E		1551-1552.
Tôre do Cargalu	Osann-i	Còrsega do Sud	42°22′14″N 8°32′20″E		1530-1620, îzoa do Cargalu (Gargali).
Tôre d'Elbo	Osann-i	Còrsega do Sud	42°22′18″N 8°34′25″E		1530-1620.
Tôre da Galeria (Tôre da Calcinaghja)	Galéria	Àlta Còrsega	42°25′07″N 8°39′27″E		1551-1573. Destrûta into 1792.
Tôre do Maraghiu	Galéria	Àlta Còrsega	42°25′43″N 8°41′28″E
Tôre Mozza	Calenzana	Àlta Còrsega	42°29′12″N 8°41′14″E
Tôre Trucia	Calenzana	Àlta Còrsega	42°29′19″N 8°40′35″E
Tôre da Sâ	Calvi	Àlta Còrsega	42°34′02″N 8°45′35″E		1483.
Tôre do Caldanu	Lumio	Àlta Còrsega	42°34′58″N 8°47′59″E		1550 ca.
Tôre do Spann-o	Lumio	Àlta Còrsega	42°36′11″N 8°48′23″E		XVI secolo.
Tôre da Prîa (Tôre da l'Île-Rousse)	Îzoa Rossa	Àlta Còrsega	42°38′37″N 8°56′06″E		1530-1620.
Tôre do Scalu (Tôre do Fabiani)	Îzoa Rossa	Àlta Còrsega	42°38′11″N 8°56′17″E
Tôre da Saleccia	Monticello	Àlta Còrsega	42°38′24″N 8°58′31″E		1570.
Tôre da Pianosa	Occhiatana	Àlta Còrsega	42°38′24.37″N 8°59′14.95″E		1578 ca.
Tôre do Lozari	Belgodère	Àlta Còrsega	42°38′29″N 9°00′20″E		XVI secolo.
Tôre da Mortella (Tôre Martello)	San Florento (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°42′54″N 9°15′25″E		1563.
Tôre do Fornali	San Florento (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°41′14″N 9°16′42″E		1530-1620.
Tôre da Farinole	Farinole	Àlta Còrsega	42°43′55″N 9°20′34″E		1562.
Tôre do Neigro	Olmeta de Capocorso	Àlta Còrsega	42°45′40″N 9°20′25″E		1560.
Tôre da Nonsa	Nonsa	Àlta Còrsega	42°47′06″N 9°20′37″E		1617.
Tôre d'Albo	Ogliastro	Àlta Còrsega	42°48′29″N 9°20′02″E		1562.
Tôre do Giottani (Tôre do Castelluciu, Tôre Calcatoia)	Baretali	Àlta Còrsega	42°52′03″N 9°20′23″E		XVII secolo.
Tôre do Scalo	Pino (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°54′42″N 9°20′41″E		XVI secolo.
Tôre da Ciocce	Pino (Àlta Còrsega)	Àlta Còrsega	42°54′28″N 9°20′58″E		XVI secolo.
Tôre San Gioâne	Morsiglia	Àlta Còrsega	42°56′49″N 9°21′48″E		XV secolo.
Tôre de Centuri	Centuri	Àlta Còrsega	42°58′00″N 9°20′59″E		XV secolo.
Tôre do Poggio	Ersa	Àlta Còrsega	42°48′57″N 9°22′22″E		1550-1600.
Tôre do Tollare (Tôre Dollare, Tôre do Dodar)	Ersa	Àlta Còrsega	43°00′30″N 9°23′15″E

Tôre sconparîe

Tôre	Comùn	Ex dipartiménto	Coordinnàte	Foto	Nòtta
Tôre do Grisgione	San Martino de Lota	Àlta Còrsega			1532.
Tôre Pietranera	San Martino de Lota	Àlta Còrsega
Tôre Vignale	Ghisonacia	Àlta Còrsega
Tôre Padulela	San Nicolao (Corse)	Àlta Còrsega			1550. Demolia into 1764.
Tôre da Toga	Pietrabugno	Àlta Còrsega			Demolia into XX secolo.
Tôre Pelusela	Appieto	Còrsega do Sud
Tôre d'Asprettu	Aiaccio	Còrsega do Sud
Tôre do Cantonu Grosso	Aiaccio	Còrsega do Sud

Bastia, Vue vers la plage (Vista da mænn-a), cartolinn-a, 1910 ciù ò mêno.

Tôre da Toga

Inte 'na cartolinn-a di Bastia, ciù ò mêno do 1900, se vedde a Tôre da Toga, inrocâ de d'âto a-ina priâ, in sciâ mænn-a de Toga. Sórvia a-a tôre gh'é 'na villa (con 6 barcoin in sciâ faciâ): a l'é a villa Bellacanzone (in zeneize: Bella canson), donde into 1849 gh'à visciûo o Domenico Guerrazzi, ch'o l'êa in exîlio volontâio. Inta stæ, tra o 1914 e o 1930 ciù ò mêno, inta villa o l'à stæta visciûo o pittô, incizô e ceramista de aera toscann-a, o Guido Colucci asemme a-a sò mogê l'Edith Soutwell Colucci, ingleize ma nasciûa in Còrsega, fotògrafa e stòrica de tradiçioin e da coltûa da Còrsega.

Bibliografìa

• (FR) Prosper Mérimée, Notes d'un voyage en Corse, Pariggi, Fournier jeune, 1840 (ed.: Pariggi, A. Biro, 1989).
• (FR) Antoine-Marie Graziani, Les Tours Littorales , Ajaccio, Alain Piazzola, 1992.
• (FR) Antoine-Marie Graziani, La guerre de course en Méditerranée (1515-1830), Pariggi, Presses de l'Université Paris IV-Sorbonne, 2000.
• (FR) Guide des sources de l'histoire de la Corse dans les Archives genoises: epoque moderne 1483-1790 / par Antoine-Marie Graziani; avec le concours de Cristina Cannonero, Simon Pierre Dinard, Ajaccio, Piazzola-Archives dep. Corse-du-Sud, 2004.

Colegaménti esterni

• (FR) Les Tours Génoises Corses [36].
• (FR) Conservatoire du Littoral, Ministère de l'écologie, du développement durable et de l'énergie, République Française. July 2011. Catalogue monuments historiques. PDF [37]