Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit (scrîto Griffus ut has angit, sic hostes Janua frangit ascì, in zenéize "Comò-u grifón o l'abêra quéste, coscì Zêna a destrûe i nemîxi") o l'é, in latìn de l'etæ de mêzo, un di mòtti ciù antîghi da Repùblica de Zêna. De spésso, spécce in scê monæe zenéixi, o l'êa aconpagnòu da-a raprezentaçión de 'n grifón, âtro scìnbolo da çitæ de Zêna e da sò Repùblica, aprêuvo a aberâ 'n'àgogia e 'na vórpe[1][2].
Stöia
[modìfica | modìfica wikitèsto]
E òrìgine do mòtto e de l'icónn-a do grifón són bén bén antîghe e remóntan scìnn-a da-i prìmmi sécoli de vìtta da Repùblica. Defæti l'inperatô Federîgo II, nêvo do Barbaróssa, o l'êa chinòu tórna in Itàlia pe repigiâ o progètto do sò mesiâvo, ö sæ de sotométte e çitæ ribèlli a l'outoritæ do Sàcro Româno Inpêro, goæra che pe Zêna a l'êa ligâ a-o conflìtto con Pîza ascì, aleâ de l'inperatô, che inte quélli ànni a l'êa arivâ a-asediâ a Supèrba, sénsa sucèsso (pe pöi êse a-a fìn batûa inta decizîva batàggia da Melöia into 1284). A ògni mòddo, inta batàggia de Pàrma, avegnûa in realtæ inta vexinn-a localitæ de Vittoria, rocafòrte de l'inpêro, into 1248, ànche gràçie a l'agiùtto de trexénto balestrê zenéixi e âtretànti tra i megio òmmi da Repùblica[3], o Federîgo II o l'é stæto duaménte batûo e coscì o l'à dovûo renonçiâ a l'inpréiza.
Pe aregordâ sti fæti chi, e àgoge inperiâli da cazàdda di Hohenstaufen són stæte mìsse, co-a tésta a chéuxe e sormontæ da stàtoe de grifoìn, a-arêze a Pòrta di Vàcca, unn-a de pòrte da çitæ, dîta "de Sànta Fêde" ascì[4]. Da quésto moménto o mòtto "Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit", che segóndo çèrti studiôxi o l'êa dêuviòu scìn da-o 1193[1], o saiâ portòu con grànde òrghéuggio da-e armæ da Repùbrica sórvia o sò confaón, da-arénte a-a crôxe de Sàn Zòrzo. Da chi vên o scignificâto da raprezentaçión do grifón ascì, con l'àgogia ch'a l'é 'n ciæo riciammo a-o Sàcro Româno Inpêro e a vórpe ch'a l'alùdde a-a Repùblica de Pîza[1][2][4].
Inte l'Eutoçénto, a regòrdo de inpréize da Repùbrica, inti pòrteghi da "nêuva" Stràdda XX Seténbre gh'é stæto mìsso 'n'inscriçión con l'antîgo mòtto de Zêna[4].
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 (IT) Enrico Janin, Ancora sui quartari (e sul grifo), in A Compàgna, XXVI, n. 2, Màrso/Arvî 1994.
- ↑ 2,0 2,1 (IT) Giovanna Petti Balbi, Governare la città: pratiche sociali e linguaggi politici a Genova in età medievale, Firenze University Press, 2007, p. 127, ISBN 88-84-53604-9.
- ↑ (IT) Paolo Grillo, L'assedio di Parma, in sce academia.edu. URL consultòu o 14 zenâ 2022.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (IT) Storia di Grifoni, Aquile e Volpi…, in sce amezena.net. URL consultòu o 14 zenâ 2022.
