R'Urba

R'Urba
R'Urba; comune
	Vista dra fraziun d'Senpé
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Sann-a
Aministraçión
Scìndico	Fabrizio Antoci (lista civica d'sentr'scinistra "Urbe riparte") da-o 26-5-2014 (2º mandòu da-o 27-5-2019)
Dæta de instituçión	1929
Teritöio
Coordinæ:	44°29′15.28″N 8°35′31.03″E / 44.487578°N 8.591953°E Cordinæ: 44°29′15.28″N 8°35′31.03″E / 44.487578°N 8.591953°E
Altitùdine	540 m s.l.m.
Superfìcce	31,17 km²
Abitanti	649 (31-5-2022)
Denscitæ	20,82 ab./km²
Fraçioìn	Evagianca, Martin-na (sede der comune), Senpé, Vara d'Sutta, Vara d'Surva
Comùn confinanti	Punzun (AL), U Sascê, Tiglietu (GE), Zena (GE)
Âtre informaçioìn
CAP	17048
Prefìsso	019
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	009063
Cod. cadastrâ	L499
Targa	SV
Cl. scìsmica	zöna 4 (sismicitæ tànto bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 658 GG
Nomme abitanti	d'R'Urba
Giórno festîvo	25 lügliu
Cartògrafîa
	R'Urba
	Pusiziun d'R'Urba 'nt'ra pruvincia d'Savun-na
Scîto instituçionâle
	Modifica dati su Wikidata · Manuale

R'Urba (o L'Urba, 'nt'er parlé d'Zena scrïciu L'Orba), r'è 'n comune dra pruvincia d'Savun-na ch'er fa 649 prsun-ne (a'r 2022).

Geografïa[modìfica | modìfica wikitèsto]

R'Urba a s'treuva 'nt'l'Apenìn Lìgüre e a fa parte dra pruvincia d'Savun-na, trav'rsà da'r sciume cun 'r mësmu nùme. A l'è furmà dai paisi d'Senpé, Vara d'Suta e Vara d'Surva, Èvagianca e Martin-na (sède d'r comune) e da atre fraziui ciü p'cite cumme Marasca, Dan, Vassuria e Re Gattàzze.^[traduziun]

Da-a ciassa a-a Ferea[modìfica | modìfica wikitèsto]

Zù pe-a rivetta s'arìva a-a Ferea (gh'é anche 'na stradda ch'a passaa davanti a l'Alpino, meno ripida ma ciù lónga). A ra Frera, cómm'o dîxe o nómme gh'êa l'òficinn-a, e-o moin, a fòrsa motrice a l'êa dæta da-o Beo, 'n lago artificiale ch'o "pescàva" da l'Urba, o 'àiva senpre o stesso livello, o lago lóngo cómme tutta a ciann-a, o pasàva deré a-e case^[4], o Beo finìva in fónda a Rivetta, cóntra 'na miagetta a fianco da stradda, da l'atra parte, sótta gh'êa 'n'arcata, se vedéivan træ canæ de legno, unn-a larga pò-u moin e dôe pe l'òficinn-a, o Maggio e-a Fuxìnn-a, e canæ êan seræ da' n sportello, a maneuvra pe arvî ò serâ l'ægoa,a l'êa drento, se dovéiva tiâ de sbarre lunghe ch' êan "a portâ de man".

O maggio ,'n gròsso martello, pe manego 'n trónco colegòu a 'na rêua a denti ò tacche distançiæ, arvìndo l'ægoa, o dente o tiâva sciù o maggio, ch'o cazéiva pezantemente co-a parte sensa (lìscia) o no l'êa veloce, gh'àivan o tenpo de spustâ o færo da bàtte.

A tersa canâ, pe-a Fuxìnn-a, a l'êa ciù streita e ciù èrta a terminâva, co-în barilòtto garbòu el'ægoa a finî lì, sàiva a dî 'na "Tromba Idroeolica", a l'atisâva o fêugo,o carbón incandescénte istantânio senpre a dispoxiçión, o l'aomentàva a produçión.

Ra stra d'Vrera[modìfica | modìfica wikitèsto]

Da ra ciazza ra stra a vä in su tra ra gexa e er cäe, pasä ra geja e posu pië træ direziüi ra prima, sempre drïciu u i'è ra stra d'Vrera, u l'era in stradin ch'u pörta a trè o quattru cascin-e e ra f'nisce da 'r'urtima, u i vurä mez'üra a feiä tutta, lungo ra stra u s'vëghe ben ra Rocca d'Perudün.^[traduziun]

Ra stra vers'i läi[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ra sgunda direziun, ra stra pasä l'Alpinu 'r'è drïcia, pochi pasi e a snistra u i è 'n stradin a'n disceisa ch'u va zù antr'a Fossa, lì u i è du cae e 'na vëgia Frabica abandünà za da anni. R'Urba r'è lì, 10 metri suta, ma u 'n si peu andè o i è 'n grosso priun ch'u n't'fà pasè, d'frunte u i è ra Rocca d'Perudün, t'ra vèghi e t'senti pcitu. Per fè 'r bagnu u s'deve andè antr'er läi chi sun ciù an sù.^[traduziun]

Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Pòsti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]

VB	Questa pagina a l'a scrita in Lìgure dra Val Burmia

'R Punte d'Senpé[modìfica | modìfica wikitèsto]

Da ra palazin-a arivümma a 'r punte, trei o quattro metri prima dra ringhera u i'è ra stra p'randé a Ciampanù, e a 'r Beigua. Pasà 'r punte u i'é ra stra d'Vara e du Faiallu, dui-trei metri d'stradun e u i'é ra stra dra Marasca, e senza atre deviaziuï arivümma a Martin-na ch' r'é ra sede de 'r Comune, u i'é ra farmacia e ra stra p'andè a l'Evagianca.

Ra Martin-na a fnisce a 'r punte, e r'è l 'urtima dra pruvincia d'Savun-na, a d'la de 'r punte c'menza ra pruvincia d'Zena. 'R stradun o pasa l'Evabun-a, ra Badia, 'r Tiglietu, de d'qui asci u s'va a l'Evagianca, e u finisce a Rsciùn.^[traduziun]

Economia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Coltüra[modìfica | modìfica wikitèsto]

'Nt'ra categurïa Testi dra tradiziun u i'è tante testimunanze d'r parlé d'R'Urba, ch'u i'a de caratristiche d'transiziun tra r'lìgüre e r'piemuntéize e cume Daulisjin-a daulisjian-a, Vaggu zü da u rian e Diu marmellu.

A girödura[modìfica | modìfica wikitèsto]

'Nt'ra girödura a s'v'ghe tütta ra maestrïa di artigién. R'pernu, quattru facce triangulari cu'r gämbu, témpu 5-6 m'nüti, fòscia mancu e a girördura l'è fàcia. Pe r'frïju,'n p'guléttu e due rïghe d'ab'liméntu, atri 4-5 m'nüti. Zorzu Celoria u cunta da girödura du Zizicu: N'i'éra paragùn cun re atre girödure ch'i'ò vistu, ma purtròppu purtròppu e 'n l'eu ciü.

«Da fieu avrö avü 7 anni - E vëiu na girödura, cose b'seugna fè? Luigi - T'va da Zizicu, ti t'fa fè 'r pernu.

Zizicu u n'iera, a so fiju Giuse - ti me'l fä in pernu?

Giuse - èn posu, deve arivè l'aze da Zena.

Luigi - u T'la faciu? - u m' à dïciu ch'u i deve arivè l'azè da Zena. Luigi - a n'è vera, u n'te 'l veu fè.

Fazu Ra Rivetta d'cursa

- T'ê 'n bojiardo, a n'é vera che ti n'a l'aze, ti n'me 'l veu fè!

Giuse - E va ben !

U tira ra sbarra, e 'r carbun o pija lampu, tenaie, fëro-russo, tre-quattro martlae, u 'l mètte ant' l'eva e u m dä 'r pernu

- u m 'l'à fäciu! U m'l'a faciu!

Luigi - oura t'va da Trumbìn, ma n'istè 'l ciamè ch-sciù, ch'u i'à 'r torgnu a Trumbìn, ma n' lo ciamä ch-scù - u 'm ra fä na girödura ?

Trumbìn - E ra fümma subitu! U pija in tocu d'pei, u 'l mëtte an t'er torgnu, u l'fä girè, e vèggo er pei v'gni girodura, quand'r'è finïa u i mètte 'r pernu e u'm ra dä 'n man...»