Cuggiæn
SV
|
Questa pagina a l'è scrita in savuneize |
| Cuggiæn comùn | ||
|---|---|---|
| (IT) Quiliano | ||
| ||
 | ||
| Localizaçión | ||
| Stâto |  Itàlia
| |
| Región |  Liguria
| |
| Provìnsa |  Sann-a
| |
| Aministraçión | ||
| Scìndico | Nicola Isetta (lista civica) da-o 27-5-2019 | |
| Dæta de instituçión | 1861 | |
| Teritöio | ||
| Coordinæ: | 44°17′35.21″N 8°24′37.11″E / 44.293114°N 8.410308°E | |
| Altitùdine | 32 m s.l.m. | |
| Superfìcce | 49,92 km² | |
| Abitanti | 7 036[1] (30-6-2019) | |
| Denscitæ | 140,95 ab./km² | |
| Fraçioìn | Cadebunn-a de Cuggiæn, Muntaĝn̂a, Riasca, Valleggia | |
| Comùn confinanti | Artâ, Màllae, Orcu Feìn, Sann-a, Vuè, Vessi | |
| Âtre informaçioìn | ||
| CAP | 17047 | |
| Prefìsso | 019 | |
| Fûzo oràrio | UTC+1 | |
| Còdice ISTAT | 009052 | |
| Cod. cadastrâ | H126 | |
| Targa | SV | |
| Cl. scìsmica | zöna 3 (sismicitæ bàssa)[2] | |
| Cl. climàtica | zöna D, 1 447 GG[3] | |
| Nomme abitanti | Cuggiæneixi | |
| Sànto patrón | San Luensu | |
| Giórno festîvo | 10 agustu | |
| Cartògrafîa | ||
  Cuggiæn | ||
.svg) | ||
| Scîto instituçionâle | ||
Cüggiæn (Cugén in zeneize, Quiliano in italian) u l'è ün cumün de 7.285 abitanti d'a pruvincia de Sann-a.
Geugrafia[modìfica | modìfica wikitèsto]
U cumün u se tröva int'u drentutèra de Sann-a e de Vuè, insci'â riva mancinn-a d'u sciümme omónimu. U sö territóiu u l'è pärte d'a Cumünitè Muntann-a d'u Zuvu. U se tröva ciü o menu a 7 km da-u cappulögu d'a pruvincia.
Int'u 2006 u cumün u l'è stetu insignìu d'a Bandêa Vèrde da Legambiente. Insc'ou territóiu d'u cumün de Cüggiæn se trövan scìa e Ärpi Ligüri che i Apenìn, inscistìndughe a-u Cólle de Cadebunn-a.
U sciümme Cüggiæn u nasce da-a cunfluença d'u Dané e d'u Trexenda. U sö aflüente ciü inpurtante u l'è u rian d'i Tecci; tra i ätri ghe sun u rian d'i Ciattùi, u Rian de Ciasö e u rian Lüssu, ch'u se caccia int'u Cüggiæn apenn-a primma d'a sö fuxe.
Stoja[modìfica | modìfica wikitèsto]
Ciamä antîgamente Aquilianum, a l'è finìa cunpreisa int'u X seculu int'a Märca Aleramica e int'u 1091 a passa int'u duminiu de Bunifaçiu d'u Vastu.
Ereditä pöi da-i marcheixi D'u Carrettu a l'è cedüa, d'u 1192, a-a Cumünn-a de Sann-a, ch'u crea in feudu scibén picìn int'i sö proppi cunfìn terituriäli. Sulu d'u 1407 a riêsce a elêze in sö puistè lucäle e havéi da-a cumünn-a savuneize statüti e benefiççi lucäli.
D'u 1523 a Repübbrica de Zena a l'occüpa stu feudu chi, fetu ch'u l'ha peró purtóu a-a reaçiùn de Sann-a e a-a divixùn d'u territóiu chiggianèize in due pärte separæ. D'u 1528, annu d'a cöita de Sann-a, u feudu u l'è separóu in dui blocchi, u primmu de aministraçiùn savuneize, u segundu a-a repübbrica zeneize. In tütti e dui i territói u l'existeiva in puistè.
Sulu int'u XVIII seculu i dui territói i sun turna tachè inte in'ünica muniçipalitè autónuma ch'a l'intra primma int'u Rêgnu de Sardégna e pö i int'u Rêgnu d'Italia.
A Cüggiæn, pe via de Sandro Pertini, u s'ascunde brevemente Filippo Turati int'a sö füga da-a dittatüa fascista.
Löghi de 'nteresse[modìfica | modìfica wikitèsto]
Architetüe religiuze[modìfica | modìfica wikitèsto]
-
Gexa de San Luensu, int'u capulögu
-
U drentu d'a gexa de Sant'Anna a Cadebunn-a
-
Gexa d'u Santiscimu Sarvatù, int'a fraçiùn de Valleggia
-
A gexa de San Pé in Carpignàn
-
A gexa de San Miché, a Muntaĝn̂a
-chiesa_di_sant%27anna-interno.jpg)
-chiesa_san_michele.jpg)
- Gexa de San Luensu.
- Âtóju d'a Cunfraternita. Tióu sciü int'u seculu XVII.
- Capella de San Roccu
- Gexa de San Miché e u sö âtóiu, int'a fraçiùn de Muntaĝn̂a
- Capella de Santa Libera, int'a burgä de Faìa
- Capella de San Benärdu, int'a burgä de Garzi
- Gexa di Santi Sebastian e Roccu, int'a fraçiùn de Riasca
- Âtóju de San Bunaventüa
- Gexa du Santiscimu Sarvatù, int'a fraçiùn de Valleggia
- Gexa de San Pé in Carpignàn, ciamä de San Pé d'i Coi ascì.
- Âtóju de San Bastiàn, int'a fraçiùn de Valleggia
- Gexa de Sant'Anna, int'a fraçiùn de Cadebonn-a
Architetüe civili[modìfica | modìfica wikitèsto]
Architetüe militäri[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Ruinn-e d'u castellu
Abitanti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Evuluçiùn demugrafica[modìfica | modìfica wikitèsto]
Abitanti censæ[4]
Minuranse furèste[modìfica | modìfica wikitèsto]
Segundu l'ISTAT, a-u 31 de dixenbre d'u 2017, a Cuggiæn ghe sun 296 rexidenti furèsti.
Curtüa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Tiätru[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Tiätru növu de Valleggia.
Dialettu[modìfica | modìfica wikitèsto]
Persunalitè lighè a Cüggiæn[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Agostino Bruno (1842 - 1910), stóricu e accademigu de França.
- Carlo Costamagna (Cuggiæn, 1881 - 1965), giurista e puliticu.
- Vittorio Pertusio (Zena, 1904 - 1994), puliticu.
- Anna Arena (Cuggiæn, 1919 - Jesolo, 1974), atrixe d'u cine.
- Carlo Aliprandi (Cuggiæn, 1924 - Boves, 2003), vescu.
- Marco Bertolotto (Cuggiæn, 1959), megu e puliticu, ecs-prescidente d'a Pruvincia de Sann-a.
Manifestaçiuìn[modìfica | modìfica wikitèsto]
Fèste e fêe[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Rassegna d'u Buzzettu e d'a Granaccia: a se fa ai primmi de settenbre, a l'inprinçipiu d'u periudu de vendemmia, pe' fä reclamme a-a pruduçiùn d'i omónimi vin lucäli: u giancu Buzzettu, da na viĝn̂a de urigine antighiscima, e a russa Granaccia, da na viĝn̂a foscia inpurtä da-i Spagnolli.
- Festa d'i armugnìn: ätra fèsta tipica a l'è quella d'a particuläre qualitè d'armugnìn dita Armugnìn Valleggia, prûtetta da-u disciplinäre DOP. A fèsta a se fa a Valleggia quande se chöggian i armugnìn.
Ecunumia[modìfica | modìfica wikitèsto]
Grassie a-a vexinansa cun Sann-a, u inprunta na de sö principäli ativitè ecunomiche in se l'indüstria, scibén che de lungu l'ativitè predilètta a seggie quella agrìcula. Int'u cumüne i existan ativitæ indüstriali, vive specie int'u setture petruliferu, meccanigu, alimentäre e d'u trâvaggio du legnu.
Int'e l'ingìu d'u pàise l'agricurtüa a resta l'ativitè ciü inpurtante, cun frûta e verdûa. Discreta a pruduçiùn de öju e vin ascì.
Traspórti e vie de cumunicaçiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]
Stradde e autustradde[modìfica | modìfica wikitèsto]
U cumüne u nu l'è razunzibile direttamente da l'autustradda e dunca da-u casellu autustradäle de Sann-a-Vuè sciü l'Autustradda A10 a l'è a sciurtìa cunsegiä pe zunze a destinaçiùn.
Lignie fêruviarie[modìfica | modìfica wikitèsto]
A staçiùn fêruviaria ciü vixìnn-a a l'è quella de Cüggiæn-Vuè, ch'a serve Vuè ascì, in scia-a lignia fêruviaria Vintimiggia–Zena, int'u trêtu lucäle cunpreisu tra Sann-a e Zena.
Aministraçiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]
Scindico: Alberto Ferrando (Lista çivica) da-o 07/06/2009
Çentralìn do comùn: 019 2000501
Email do comùn: info@comune.quiliano.sv.it
Scìndichi de Cuggiæn[modìfica | modìfica wikitèsto]
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1945 | 1946 | Andrea Aonzo | PCI | Scìndicu | |
| 1946 | 1951 | Giobatta Brandini | PCI | Scìndicu | |
| 1951 | 1953 | Giuseppe Alemanni | PCI | Scìndicu | |
| 1953 | 1962 | Giuseppe Delfino | PCI | Scìndicu | |
| 1962 | 1965 | Andrea Picasso | PCI | Scìndicu | |
| 1965 | 1967 | Pietro Beltrametti | PSI | Scìndicu | |
| 1967 | 11 setenbre 1985 | Andrea Picasso | PCI | Scìndicu | |
| 11 setenbre 1985 | 24 lüggiu 1990 | Andrea Picasso | PCI | Scìndicu | |
| 24 lüggiu 1990 | 24 arvì 1995 | Fulvio De Lucis | PCI | Scìndicu | |
| 24 arvì 1995 | 14 züĝn̂u 1999 | Fulvio De Lucis | lista civica de centru-mancinn-a | Scìndicu | |
| 14 züĝn̂u 1999 | 14 züĝn̂u 2004 | Nicola Isetta | lista civica de centru-mancinn-a | Scìndicu | |
| 14 züĝn̂u 2004 | 8 züĝn̂u 2009 | Nicola Isetta | lista civica de centru-mancinn-a | Scìndicu | |
| 8 züĝn̂u 2009 | 26 mazzu 2014 | Alberto Ferrando | Impegno e progresso per Quiliano (lista civica de centru-mancinn-a) |
Scìndicu | |
| 26 mazzu 2014 | 27 mazzu 2019 | Alberto Ferrando | Impegno e progresso per Quiliano (lista civica de centru-mancinn-a) |
Scìndicu | |
| 27 mazzu 2019 | in càrega | Nicola Isetta | Progetto Comune (lista civica) |
Scìndicu | |
Binelaggi[modìfica | modìfica wikitèsto]
Cüggiæn a l'è abinellä cun:
Notte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ Dato Istat - Pupulaçiùn rexidente a-u 30 de züĝn̂u d'u 2019.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ Statìstiche I.Stat - ISTAT; URL consultòu o 28-12-2012.
Bibliugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (IT) Guido Malandra, Storia di Quiliano, Sabatelli, 1968.
- (IT) Nicolò Cassanello, Francesco Murialdo e Furio Ciciliot, Toponimi del Comune di Quiliano, in Progetto toponomastica storica, vol. 1, Società Savonese Storia Patria, 2011, ISBN 88-85-86600-X.
Ätri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Cuggiœn
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 128994241 · WorldCat Identities (EN) 128994241 |
|---|