Villanöva

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Da Wikipedia
AR
 Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Villanöva
cumün
Villanöva – Stemma Villanöva – Bandiera
Villanöva – Veduta
Villanöva – Veduta
Vista du sentru stòicu de Villanöva
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Savuna
Aministraçión
ScìndicoPietro Balestra (lista sivica "Torre e Mura Civiche") da-o 26-5-2014 (2º mandòu da-o 27-5-2019)
Dæta de instituçión1861
Teritöio
Coordinæ:44°02′45.63″N 8°08′35.28″E / 44.046008°N 8.143133°E44.046008; 8.143133 (Villanöva)
Altitùdine29 m s.l.m.
Superfìcce15,89 km²
Abitanti2 706[1] (30-6-2019)
Denscitæ170,3 ab./km²
FraçioìnBussu(r)éu, Ligu, Marta, Cuascu
Comùn confinantiArasce, Arbenga, Andöa, Casanöva, Garlenda, Utuê
Âtre informaçioìn
CAP17038
Prefìsso0182
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT009068
Cod. cadastrâL975
TargaSV
Cl. scìsmicazöna 3 (sismicitæ bàssa)[2]
Cl. climàticazöna C, 1 258 GG[3]
Sànto patrónsan Steva
Giórno festîvo26 dixembre
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
Villanöva
Villanöva
Villanöva – Mappa
Villanöva – Mappa
Pusisiùn du cumün de Villanöva inta pruvinsa de Savùna
Scîto instituçionâle
Modifica dati su Wikidata · Manuale

Villanöva (scrìta ascì Vilanöva o Villaneuva, dìta ascì Villanöva d'Arbenga, in italian Villanova d'Albenga, Vilanœva o Villanöva in urmeàscu[4]) u l'è in cumün inta Pruvinsa de Savuna.

Geugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Vista da cunfluensa fra u s-ciümme Lerùn e l'Aròscia, cun in sce u sfundu u cavalcavìa de l'autustradda

    Vista da cunfluensa fra u s-ciümme Lerùn e l'Aròscia, cun in sce u sfundu u cavalcavìa de l'autustradda

  • U s-ciümme Lerùn a Villanöva

    U s-ciümme Lerùn a Villanöva

  • A ciàssa da géxa inta frasiùn de Ligu

    A ciàssa da géxa inta frasiùn de Ligu

  • L'aeiupòrtu de Villanöva d'Arbenga intitulàu a Clemente Panero vistu dau munte Tiràssu

    L'aeiupòrtu de Villanöva d'Arbenga intitulàu a Clemente Panero vistu dau munte Tiràssu

U teritòiu cumünàle de Villanöva u se tröva inte l'entrutèra arbenganese, ai limiti de punente da ciàna de Arbenga. U burgu u nasce inta bàssa valà de l'Aròscia, pocu primma che in te stu chi u se ghe càcce u turente Lerun. E muntagne che sircundan u cumün e sun prinsipalmènte de culétte o di pözzi, cumme a Punta Gazzulìn (224 m), ai cunfìn cun Utuê, u Munte Pagliassa (480 m), c'u se tröva versu Andöa, e u Pözzu Barbé(r)a (276 m), versu Bastìa d'Arbenga.

Frasiùi[modìfica | modìfica wikitèsto]

Dandu améntu au cumüne de Vilanöva ghe sun tréi frasiùi: Bussu(r)éu, Lìgu e Marta. A ste chi u và azuntu u gruppu de ca' de Cuàscu, ricunusciüu cumme lucalitài.[5]

• Bussu(r)éu: u l'è ina frasiùn c' a se tröva in sce a stradda che culéga a zòna de Villanöva a Càxu de A(r)àsce, ad in artéssa de 59 m s.l.m., u burgu u l'è nasciüu in epuca tardu medievàle, a diféza da zòna circustante.[6]

• Lìgu: a l'è ina frasiùn ai cunfìn cun Marmö de Casanöva, fundà antigamènte (atùrnu au XII seculu) cun u numme latìm de Castrum Lii.[7]

• Marta: u l'è in picìn burgu rü(r)àle che u se tröva in sce ina culétta c'a suvrasta Villanöva, quaxi ai cunfìn cun Garlenda. U nucleu ciü antìgu da frasiùn u saiéva rizalènte a l'ànnu 1153.[8]

• Cuàscu: u l'è in grùppu de ca' spàrsu che u se tröva inta zona da Stràdda Pruvinsàle 453, divìsu in dùi burgàe, Cuàscu de Surva e Cuàscu de Sutta.[9]

Cunfìn[modìfica | modìfica wikitèsto]

U teritòiu cumünàle de Villanöva u cunfina cun Arbenga a nord e a levante, A(r)àsce a sud e a levànte, cun ascì a meridiùn Andöa. A punente i ghe sun ascì Utuê, Casanöva e Garlenda.

Stoia[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Villanöva, vista du burgu

    Villanöva, vista du burgu

  • U pussu medievàle, atìvu fin au 1930

    U pussu medievàle, atìvu fin au 1930

  • E müaie de diféza che e sircundan u sentru stòicu

    E müaie de diféza che e sircundan u sentru stòicu

  • Àtra vìsta de müaie, cun üna de déxe tùri

    Àtra vìsta de müaie, cun üna de déxe tùri

  • A tùre a l'ingressu du paìse, c'a funsiùna ascì cumme a pòrta versu vàlle

    A tùre a l'ingressu du paìse, c'a funsiùna ascì cumme a pòrta versu vàlle

E prime testimunianse che i ne cuntan de in insediamentu inta zòna de l'udierna Villanöva sun da riscuntrà intu mediuevu, quande l'àia a vegne mensciùna sutta ai dumini du munasté de San Martin de l'Ìsua Gainàa. U burgu peò u l'è sucescìvu a stu duminiu chi, difatti Villanöva a vegne custituìa ufisialmente inte l'ànnu 1250, pe opera du libéu cumün de Arbenga, che intu stessu periudu, fin au 1288 u fundià ascì atre due "ville növe", curispundenti a Pûi, ancöi frasiùn de Utuê e Cixan, inta valà du Néva.

A mutivasiùn de anda a custruì sti növi burghi furtificài a fa parte de ina strategìa attuà dai arbenganesi, in moddu da evità a caà inta ciàna da parte di marchesi de Clavesana, zà scignùi de gran parte di feudi de l'entrutèra, cumme quellu de Utuê. A vegne cuscì favuìa l'emigrasiùn dae campàgne versu u növu sentru furtificàu. U paìse u vegne dunca suttupòstu, asseme ai vari insediamenti ciü picìn li vixìn ae lézzi de Arbenga, furmàndu in ünica entitài aministratìva.[10]

Nunustante l'impunente diféza, dàa dai müai aturnu ae ca' du burgu, Villanöva a subìsce ciü de in incursciùn intu sò teritòiu, prinsipalmente causàe dai marchesi vixìn, e ai inìssi du XV seculu dai scignùi de Caissàn. Nu manca poi l'incursciùn di zenesi, cun survatüttu a famìa di Spìnua, chi i tentàvan de aluntanà u paìse da a sféa de influensa ingàuna.[11]

U tentatìvu u nu sciòrte e dunca i villanuvési i restan favurevuli a Arbenga, cunfluendu poi inta Repübbrica de Zena, rimanendu fedele a l'istitusiùn ascì düante e guère cuntru i Savoia intu XVII seculu.[12] A resta dunca in màn repübbricàna fin a l'arìvu de Napuleun e di fransesi, a partì dau 1797. U paìse u vegne dunca inglubàu inta Repübbrica Ligüe. Sutta a növa duminasiùn fransese u se trasfurma dunca in te in cumün indipendente da l'istitusiùn arbenganese intu 1805, faxente sempre parte da circuscrisiùn lucàle. Cun a restaurasiùn du 1815 u passa sutta i pusedimenti du Regnu de Sardegna, divegnüu poi Regnu d'Italia dau 1861, inseìu intu sircundàiu de Arbenga, poi cunfluìu inta pruvinsa de Savuna, intu 1946 trasfurmàu inta növa Repübbrica Italiana.

Cun u decretu du 1863 u pìa u numme ufisiàle de Villanöva d'Arbenga, lé andàla a distingue da àtri paìsi cun a stéssa denuminasiù. Fra u 1973 e fìn au 31 dixembre 2008 u l'ha fàu pàrte da Cumunitài muntana Ingauna, poi divegnüa "du Punente Savunese" fin au 2011, ànnu da sòa supresciùn.

Abitànti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Evulusiùn demugrafica[modìfica | modìfica wikitèsto]

Abitanti censìi[13]

Minuànse fureste[modìfica | modìfica wikitèsto]

Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du 2017, i sitadìn furèsti a a Villanöva d'Arbenga i sun 182.

Pòsti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Géxa da Parocchia de Santa Cateìna intu burgu de Villanöva

    Géxa da Parocchia de Santa Cateìna intu burgu de Villanöva

  • Dettàiu da paruchiàle de Santa Cateìna cun u campanì

    Dettàiu da paruchiàle de Santa Cateìna cun u campanì

  • Géxa de Santa Maìa reunda

    Géxa de Santa Maìa reunda

  • Géxa de San Stéva, vixìn au lucàle semitéiu

    Géxa de San Stéva, vixìn au lucàle semitéiu

  • L'uatòiu de San Giuvanni Batìsta intu sentru du paìse

    L'uatòiu de San Giuvanni Batìsta intu sentru du paìse

  • Santuàiu da Nostra Scignùa de Grassie

    Santuàiu da Nostra Scignùa de Grassie

Architetüe religuse[modìfica | modìfica wikitèsto]

U cumün de Villanöva d'Arbenga u fa eclesiasticamènte da diocexi de Arbenga-Impeia, chi dunca e ghe sùn dui diferenti parocchie: quella de San Stéva (Villanöva) e quella de San Benàrdu (pé a frasiùn de Ligu).

Géxe du sentru de Vilanöva[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Géxa da Parocchia de Santa Cateìna de Lisciandria, a se tröva intu burgu de Villanöva, da a strutüa a ina sula navà a cunserva tréi pàe d'atà che e rafigüan a Trinitài intu mezzu fra a Madonna e i Santi, a Madonna Regina cun aturnu i sànti e a Madònna du Carmine, tütte e tréi prubabilmente datàe du XVIII seculu. A cunserva ascì ina séie de pitüe a frescu rizalènti au 1632.

• Uatòiu de San Givanni Batìsta, l'edifìssiu u se tröva intu burgu de Villanöva, sede da cunfraternita cun u meximu numme. U cunserva ascì ina séie de afreschi due de ste chi (a Teuìa di Santi e a Madonna cun u Bambìn) databili au XIV seculu, mentre l'àtru, rafigüante a Pasciùn de Cristu a saieva stà dipinta intu XV seculu. Drentu i se pònan vegghe ascì e crùxi duveàe inte prucesciùi intu paìse, cun ascì ina stattua pregià du 1834.

• Géxa de San Steva, a se tröva inte vixinànse du lucàle semitéiu, a l'è una de ciü antìghe géxe du cumün, rizalente au XII seculu, anche se a prezenta ciü rimanézzamenti sucescìvi, cumme ascì a tùre du campanì, che a g'ha ciü avertüe a bifura, datàe du XIII seculu.

• Gexétta de Santa Maìa Reùnda o du Sucùrsu, a se tröva in Via Rumma, pocu de föa dau paìse, in sce a stràdda pé l'Ae(r)iupòrtu, a l'è ina capeletta de stìle rinascimentale, cun u campanì da a grossa ciànta quadrà. A cianta de bàze da capéleta a l'è reunda, cun in diametru de 10,40 metri.

• Santuàiu da Scignùa de Grassie, a l'è ina gexétta edificà in stìle baoccu. Drentu u se ghe tröva ina statua da Madonna, du scultù zenese Barabìn, cun ascì de impurtanti pitüa a frescu.

Géxe de frasiùi[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • A géxa da parocchia de San Benàrdu a Lìgu

    A géxa da parocchia de San Benàrdu a Lìgu

  • Dettaìu du campanì da géxa

    Dettaìu du campanì da géxa

  • L'uatòiu de San Giuvanni de Lìgu

    L'uatòiu de San Giuvanni de Lìgu

  • Lìgu, a ciàssa da Géxa

    Lìgu, a ciàssa da Géxa

Lìgu[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Géxa da Parochia de San Benardu, a se tröva a Lìgu, inta ciàssa intu sentru du paìse, cun in àtu campanì c'u domina a zòna.

• Uatòiu de San Giuvanni Bastìsta, in fàccia aa géxa da frasiùn, sede da cunfraternita lucàle, u cunserva au sò internu ina séie de cartelammi, ina séie de rapresentasiùn religiùse scenugrafiche, esposte ascì resentemente a Zena, intu palàssu Ducàle.[7]

Bussu(r)éu[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Géxa da Sunta, a se tröva intu sentru da burgà de Bussuéu, edificà intu XVII seculu. A cunserva a càssa de prucesciùn da Madonna Sunta, duveà pé e feste religiùse inta frasiùn.[6]

Màrta[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Géxa dedicà a Santa Marta: a se tröva in pusisiùn ciü àta rispettu aa ae àtri abitasiùi du paìse, de stìle baoccu, cun u campanì che u svetta inte sta parte de valà.[8]

Cuàscu[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Uatòiu de San Marcu: u se tröva a Cuàscu de Sutta, de strutüa gòtica, mensciunàu zà intu 1856, affrescà in periudu medievàle dai Guîdu da Rànsu.[9]

Architetüe militàri[modìfica | modìfica wikitèsto]

U Castéllu de Lìgu[modìfica | modìfica wikitèsto]

Isulàu rispettu au paìse de Lìgu i se trövan i resti du castellu, a testimuniànsa de l'impurtansa cuvèrta da l'abitàu, fundàu cumme Castrum Lii aturnu au XII seculu e ugettu de cuntése fra e putense lucàli. Pé seculi a furtessa a l'éa puntu de avistaméntu, ma ascì in riferiméntu, perché culucà in te ina pusisiùn che a domina l'intrega valà. Inta zòna, assemme au castellu derucàu se tröva ascì a capeletta da Madonna da Néve, razunzibile grassie a ina seie de senté, versu Villanöva e Garlenda.

E müaie du burgu[modìfica | modìfica wikitèsto]

U burgu, fundau intu 1250, ma terminàu sulu aturnu au 1288, u l'éa stàu edificàu dau cumün de Arbenga, cun ascì ina lunga séie de spéze, racolte inti registri storici. Ancù aù se pònan vegghe e müaie difensìve, perfetamente cunservàe, cun ina artessa màscima de 7 métri. Pé evità e incursciùi intu paìse inti tempi antìghi l'éan duveàe e déxe tùri de avistamentu (tütte de ciànta quadrà), séi de ste chi ai quattru cantu du burgu, ciü àtre inti quattru punti cardinali. A se truvàva ascì in àtra tùre, aù inglubà inte l'uatòiu de San Giuvanni, dunca uiginaiamènte ste chi e l'éan unze.

L'àsse stradàle prinsipàle u l'è custituìu da Via Garibaldi, che a pàssa atraversu dui particulàri tùri, che g'han a funsiùn de pòrte da sitài. Duzze i sun i carùggi tutàli chi i se dröven in mòddu paralélu aa stràdda prisipàle. Sentru da vìtta du burgu, fin ai ànni 30, u l'éa u pùssu medievàle, scituàu inta ciàssa che a pòrta u sò numme.[14] E ürtime mudifiche che i sun stàe fàe au burgu e sun rizalenti au 1921, quande u vegne deliberàu da u cunsìu cumünàle l'abatimentu de parti ciü periculanti da sìnta, pé questiùi de següessa, ma ascì pé fà di amudernamenti pé a salüte pübbrica.

Ecunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Cultüa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Dialettu de Villanöva[modìfica | modìfica wikitèsto]

U mèximu argumentu in detaiu: Dialétto arbenganéize.

U dialettu parlàu a Villanöva u l'è de stampu arbenganese e u fa parte du grùppu du Ligüe sentru-ucidentàle, u presenta carateristiche peò ciü particulàri, riscuntrabili inte tütta a valà de l'Aroscia e du Lerùn, ligà stuticamènte a Arbenga, ma ascì a a sitài de A(r)àsce.

Enugastrunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Üna de specialitài enugastrunomiche ciü impurtanti du paìse a l'è "a ventre", in segundu piàttu prepa(r)au cun u stömegu de tùnnu, fàu cöxe e poi spessiàu cun i aròmmi da ciàna arbenganese. U se tratta de ina pietansa antiga, purtà da chi u s'éa spustàu a travaià in Sardegna, inte "tunnare", i cuscì dìti tuna(r)òlli. Presenti ascì e tipiche süppe e turte da cuxìna ligüe, ciü i baxìn, scimili a quelli d'Arbenga, ma cun di güsti diferenti. De resente difatti a l'è stà presentà a varietài de baxìn ae viulette, prudusiun tipica di campi cultivài da zòna.[15]

Asuciasiùi[modìfica | modìfica wikitèsto]

• E "Röe d'Epuca": a l'è ina asuciasiùn federà cun u club ASI, che a se occupa prinsipalmente de veiculi stòici a dùi e quattru röe, nasciùa intu 1990 au a cunta in grossu gruppu de assuciài inte tütta a Rivéa de Punente.[16]

Istrusiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Villanöva a g'ha in sò scistémma de scöe cumpletu (da a matèrna fin ae elementari), grassie ae quàli u recàmpa ascì i studenti dai àtri paìsi vixìn, che u l'è cumpresu inte l'istitüu cumprenscìvu de Arbenga II.[17]

Bibliuteche[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Villanöva d'Arbenga u se tröva u pòlu biblitecà(r)iu dedicàu a Nalson Mandela, a cüa du cumün e, fin au 2011, da a Lucalitài Muntàna Ingauna, sede ascì de mustre e cuncursi, cun ina sala dedicà ascì ai fiöi.

Feste e fée[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Prucesciun du Venardi Santu: a l'è ina de rapresentasiùi religiuse ciü sentìe intu paìse, urganizà dae cunfraternite lucàli, cun a prucesciùn di cristi e ascì u curteu che u segue a càssa prucesciunàle da Maonna Adulurà vestìa de négru. Doppu de sta chi, da tradisiùn, vegne sézu u "falò", cun scopi scìmili au cunfögu zenése, vegne poi preparàu inte ca' du burgu "a ventre" de tunnu, de lungu acumpagnà cun e patàtte.[18]

• Fèsta de sciùe "infiorata" de San Giuvanni:a se tegne ai 24 de zügnu cun a decurasiùn di ca(r)uggi du burgu, fà cun e sciùe lucali, au passaggiu de cunfraternite di cristezànti, chi i pòrtan ascì a càscia prucesciunàle du santu e vegnan caciài pé tèra e sciùe de San Giuvanni, ciamàe ascì ginèstre.[19]

• Festa di Caruggi: a l'è ina sagra de l'estài c'a se tegne pé i caruggi de Villanöva, düante sta chi i se pònan tastà i piàtti tipici da tradisiùn ligü(r)e, prinsipalmente quelli de l'entrutèra.[20]

• Rievucasiùn stòica: U l'è l'eventu c'u se tegne intu burgu de Villanöva, cun a rapresentasiùn di fàtti du 1250, cun a fundasiùn du paìse, a opera du cumün de Arbenga, düante sta chi u se pò vegghe u curteu stòicu, cun ben 300 figüanti e ascì a sfilata di cumüi vixìn, tütti cun a pròpia insegna. [21]

• A Muntata: a l'è üna de celebrasiùi stoiche da sitài, cun a culucasiùn da statu da madonna da a géxa de San Steva au santuàiu, acumpagnàu dau curteu e dai canti religiusi.[22]

• Benedisiùn de Castagne:a se tegne u 25 de marsu pé festezà l'arìvu da prìmma, au pùssu e vegnan distribuìe e castagne, benedette dau prève. A cumensà sta tradisiùn i l'éan stài i Navun, ina de famìe villanuvesi. Interutta sulu düante a segunda guèra, a tradisiùn a l'è turnà a vìve intu 1974[23]

• Distribusiùn du pàn: se tegne düante a festa de San Marcu inta frasiùn de Cuascu, se tratta de ina tradisiùn purtà avanti dai tempi antìgi, anche se a nu a s'è tegnüa fra i ànni '70 e '80. A deivéea dàe antighe rugasiùi, e benedisiùi di campi, düante a quale e famìe da zòna e se scangiàvan u pàn ae uìve da velli prudòttu.[15]

Aministrasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Perîodo Prìmmo çitadìn Partîo Càrega Nòtte
19 lüiu 1985 15 lüiu 1990 Pietro Balestra Demucrassia Cristiana Scindicu
15 lüiu 1990 24 avrì 1995 Pietro Balestra Demucrassia Cristiana Scindicu
24 avrì 1995 14 zügnu 1999 Pietro Balestra Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu
14 zügnu 1999 14 zügnu 2004 Pietro Balestra Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu
14 zügnu 2004 8 zügnu 2009 Domenico Cassiano Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu
8 zügnu 2009 26 mazzu 2014 Domenico Cassiano Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu
26 mazzu 2014 27 mazzu 2019 Pietro Balestra Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu
27 mazzu 2019 in càrega Pietro Balestra Torre e Mura Civiche
(lista sivica) 		Scindicu

Vie de cumünicasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Stradde[modìfica | modìfica wikitèsto]

U teritòiu cumünàle de Villanöva d'Arbenga u l'è traversàu da a Stràdda Nasiunàle 453, che culega u cumün cun Utuê a punente e Bastia, Leca e Arbenga versu punente. U burgu de Villanöva u l'è culegàu ascì cun a Stradda Pruvinsàle 6, c'a pòrta versu Garlenda e Casanöva, inta valà su Lerùn. A frasiùn de Bussu(r)éu a se tröva lungu a stradda pruvinsàle 55 pé a frasiùn a(r)ascìna de Càxu. U cumün u l'è poi furnìu de dui sciurtìe in sce a Stradda Nasiunàle 717 (Aurelia Bis), che a culéga Arbenga a Aràsce, a prìmma a se tröva a Bastìa d'Arbenga e a segunda versu Garlenda.

Campu de l'aviasiùn de Villanöva[modìfica | modìfica wikitèsto]

A partì dau 1922 u l'è stàu custruìu in campu pé l'aviasiùn di aparecchi (o aeiupòrtu) inissialmente pé ina funsiùn militàre, aù prinsipalmente duveàu pé e pröve da vixìna Piaggio Aereo Space e pé aerei privài, stu chi u l'è intitulàu a Clemente Panero, resentemente mensciunàu ascì cumme Riviera Airport. Pé e dimensciùi ridòtte u nu l'è servìu dai grossi aerei de linéa. Chi u se pö truvà ascì a sede da Prutesiùn Sivìle e ascì de l'aéreu-club de Savuna e da Rivêa Ligü(r)e.[24]

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. ↑ Dàttu Istat - Pupulasiùn rexidente ai 30 de zügnu du 2019.
  2. ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  3. ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  4. ↑ Grafia du disiunàiu Italian-ulmioscu Ulmioscu-Italian
  5. ↑ (IT) Statüu cumünàle de Villanöva d'Arbenga, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 15 lùggio 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 (IT) A frasiùn de Bussuéu, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 15 lùggio 2021.
  7. ↑ 7,0 7,1 (IT) A frasiùn de Ligu, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 15 lùggio 2021.
  8. ↑ 8,0 8,1 (IT) A frasiùn de Marta, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 15 lùggio 2021.
  9. ↑ 9,0 9,1 (IT) A frasiùn de Cuascu, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 15 lùggio 2021.
  10. ↑ (IT) U Burgu de Villanöva, stòia e urbanistica, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  11. ↑ (IT) Scheda du cumün de Villanöva d'Arbenga, in sce siusa.archivi.beniculturali.it. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  12. ↑ (IT) U cumün de Villanöva in Pruvinsa de Savuna, in sce provincia.savona.it. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  13. ↑ Statistiche ISTAT;  URL cunsultàu u 28 dixembre du 2012.
  14. ↑ (IT) Descröve e vàlli de Arbenga, Villanöva d'Arbenga, in sce scoprialbenga.it. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  15. ↑ 15,0 15,1 (IT) Villanöva d'Arbenga, a cultüa, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  16. ↑ (IT) E Röe d'Epuca de Villanöva, in sce ruotedepocarivieradeifiori.it. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  17. ↑ (IT) A scöa elementàre de Villanöva d'Arbenga, in sce icalbengasecondo.edu.it. URL consultòu o 17 lùggio 2021.
  18. ↑ (IT) E celebrasiùi du Venardi Santu, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  19. ↑ (IT) Festa de San Giuvanni, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  20. ↑ (IT) Villanöva, a cultüa, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  21. ↑ (IT) Rievucasiùn stòica de Villanöva, in sce ivg.it. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  22. ↑ (IT) A muntata da Madonna de Grassie, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  23. ↑ (IT) A benedisiùn de castagne, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
  24. ↑ (IT) U campu pé l'aviasiùn de Villanöva dedicàu a Clemente Panero, in sce villanovadalbenga.com. URL consultòu o 17 lùggio 2021.

Àtri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN) 243725688 · WorldCat Identities (EN) 243725688
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Villanöva&oldid=239239"