U Burghettu (Santu Spiritu)

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Da Wikipedia
AR
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese, inta varietè lucâle
U Burghettu
cumün
U Burghettu – Stemma
U Burghettu – Veduta
U Burghettu – Veduta
Panuramma du Burghettu
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Savuna
Aministraçión
ScìndicoGiancarlo Canepa (lista sivica de centru-destra "Borghetto c'è") da-o 12-6-2017 (2º mandòu da-o 12-06-2022)
Dæta de instituçión1861
Teritöio
Coordinæ:44°06′32.59″N 8°14′28.89″E / 44.109053°N 8.241358°E44.109053; 8.241358 (U Burghettu)
Altitùdinem s.l.m.
Superfìcce5,39 km²
Abitanti4 676[2] (30-6-2019)
Denscitæ867,53 ab./km²
Comùn confinantiBuisàn, U Sejâ, Löa, Tuian
Âtre informaçioìn
CAP17052
Prefìsso0182
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT009012
Cod. cadastrâA999
TargaSV
Cl. scìsmicazöna 3 (sismicitæ bàssa)[3]
Cl. climàticazöna C, 1 360 GG[4]
Nomme abitantiburghetìn
cianta coi (surv.)[1]
Sànto patrónSan Matê
Giórno festîvo21 setenbre
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
U Burghettu
U Burghettu
U Burghettu – Mappa
U Burghettu – Mappa
Pusisiùn du cumün du Burghettu inta pruvinsa de Savuna
Scîto instituçionâle

U Burghettu (O Borghétto in zenese, Burghétu in finarìn, Borghetto Santo Spirito in italian) u l'è in cumün inta pruvinsa de Savuna cun 4.676 abitanti.

Geugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

U Burghettu u se tröva sutta au Munte Piccaru (âtu 280 m) intu teritoio sciacàu tra u Mâ Ligure, u Riàn Cazasse e i munti ch'u separan dau Sejâ. U teritoriu burghetìn u l'è caraterizàu daa presensa da Scciumêa Varatella, a quâle a l'à furmàu a ciâna costêa dunde u l'è scituàu u pàize.

Storia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ina mappa du Burghettu fèta inte l'annu 1807

Abitanti[modìfica | modìfica wikitèsto]

U Burghettu u cunfina cun Buisàn e Löa a nord, cun Tuiàn a punente e cu-u Sejâ a mezugiurnu. A levante u l'è bagnàu dau Mâ Ligure.

Evulusiùn demugrafica[modìfica | modìfica wikitèsto]

Abitanti censìi[5]

Minuranse fureste[modìfica | modìfica wikitèsto]

Segundu l'ISTAT, au 1 zenâ du 2020, au Burghettu i ghe sun 477 residenti furesti.

Cugnummi ciü difüxi[modìfica | modìfica wikitèsto]

Posti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]

Architetüe religiuse[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Gêxa de San Matê: a l'è l'antìga parocchia du burgu, realizâ au postu de ina primma gêxa tiâ sciü intu Trexentu au mumentu da fundasiùn du pàize. A l'è stèta cunsacrâ ai 4 de utubre du 1643 dau vescu d'Arbenga Pier Francesco Costa e da alantù a l'à cunservàu u sò stìle baroccu. Custrusiùn a trè navâte, a gh'à in artâ magiù du 1715 e ina serie de capellette laterâli; tra e opere ciü inpurtanti, drentu aa gêxa i ghe sun trei quaddri du Giuxeppe Badaraccu, ina statua de San Matê da scöa du Maragiàn e ina de Santa Maria Madalena du Paolo Olivari[6].
  • Atoiu de San Giuxeppe: u l'è l'atoiu du centru storicu, custruìu du 1685 de föa de miage e in prinsipiu dìtu da Misericordia o da "buna morte". Arangiàu ch'u nu l'è guèi, u se tröva inta ciassa dedicâ aa Madonna da Guardia e u cunserva u quaddru du Miraculu da müa, opera du Badaraccu[7].
  • Gêxa-santuariu de Sant'Antoniu: gêxa de ciü növa custrusiùn, a l'è l'âtra parocchia du pàize insèmme a quella de San Matê.
  • Capella da Madonna di Angeli: a l'è ina capella ch'a se tröva inta regiùn de Cazasse, vixìn ai cunfìn cun Löa. In urigine chi a gh'êa in atoiu, tiàu sciü du 1645 pe cuntu de Giacomo Maria Orsero, ma u l'è stètu ruvinàu du 1795 intu cursu da bataggia de Löa. A növa capella, osciüa daa famiggia Guido e realizâ au pustu de l'antigu atoiu, a l'è stèta cunsacrâ du 1939 e, da alantù, ai 2 d'agustu se festezza tütti i anni a festa da titulâre[8].
  • Capella da Madonna da Nêve: a l'è in sa stradda pruvinsâle che dau Burghettu a va a Tuiàn, intu burgu abandunàu de Patarè[9].
  • Cunventu de Santu Spiritu: antiga custrusiùn religiusa furmâ da ina gêxa cun, d'ataccu, in cunventu e in uspeâ, a se truvâva in simma au Càu d'Ansiu e da lê u Burghettu u l'à pigiàu u numme. Fundàu a l'11 de mârsu du 1154, u cunventu u l'è stètu aa fìn caciàu zü dai fransexi du 1811, pe druvì a stradda "nasiunâle" che d'ancö a l'è diventâ l'Aurelia[10].

Architetüe sivili[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Castellu Borelli: residensa custruìa intu XIX seculu, scimile a in castellu medievâle.
  • Palassu Elena Pietracaprina: u l'è stètu u palassu du cumün. D'ancö chi u gh'è a bibliutêca cumünale.

Ecunumia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Cultüa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Istrusiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Dialettu burghetìn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Persune lighé au Burghettu[modìfica | modìfica wikitèsto]

Feste e fêe[modìfica | modìfica wikitèsto]

Aministrasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Scindici du Burghettu[modìfica | modìfica wikitèsto]

Perîodo Prìmmo çitadìn Partîo Càrega Nòtte
1945 1946 Luigi Vacca Scindicu
1946 1951 Giacomo Cavallino DC Scindicu
1951 1960 Giuseppe Rocca DC Scindicu
1960 1972 Silvano Barone DC Scindicu
1972 1975 Angelo Tito Reale DC Scindicu
1975 1984 Pierluigi Bovio PCI Scindicu
13 agustu 1984 27 mazzu 1989 Gianluigi Figini PSI Scindicu
15 lüggiu 1989 25 utubre 1990 Gianluigi Figini PSI Scindicu
19 dixenbre 1990 6 lüggiu 1992 Riccardo Badino PDS Scindicu
6 lüggiu 1992 23 dixenbre 1992 Sergio Grandesso Silvestri Cumisâiu
straordinâiu
13 frevâ 1993 17 nuvenbre 1997 Riccardo Badino lista civica de centru-sinistra Scindicu
17 nuvenbre 1997 28 mazzu 2002 Franco Malpangotto FI Scindicu
28 mazzu 2002 29 mazzu 2007 Franco Malpangotto CdL Scindicu
29 mazzu 2007 6 mazzu 2012 Santiago Vacca PdL Scindicu
24 mazzu 2012 12 lüggiu 2016 Giovanni Gandolfo Noi per Borghetto
(lista civica de centru-sinistra)
Scindicu [11]
12 lüggiu 2016 6 frevâ 2017 Andrea Santonastaso Cumisâiu
straordinâiu
[12]
6 frevâ 2017 12 zűgnu 2017 Fabrizia Triolo Cumisâiu
straordinâiu
[13]
12 zűgnu 2017 13 zűgnu 2022 Giancarlo Canepa Borghetto c'è
(lista civica de centru-drita)
Scindicu
13 zűgnu 2022 in càrega Giancarlo Canepa Borghetto c'è
(lista civica de centru-drita)
Scindicu

Vie de cumünicasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Stradde[modìfica | modìfica wikitèsto]

Feruvìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

A stasiùn du Burghettu
U mèximu argumentu in detaggiu: Stasiùn du Burghettu (San Spìrtu).

Portu[modìfica | modìfica wikitèsto]

Notte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. Beniscelli & Vado, 1975, p. 77
  2. Dato Istat - Pupulasiùn ai 30 de zügnu du 2019.
  3. Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  4. Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  5. Statistiche I.Stat - ISTAT;  URL cunsültàu u 30-12-2023.
  6. AA. VV., 1999
  7. AA. VV., 1999, p. 76
  8. (IT) Caterina Guido, Nostra Signora degli Angeli - La storia di una chiesa, Arbenga, Vitale Edizioni.
  9. (IT) Cappella di Nostra Signora della Neve, in sce beweb.chiesacattolica.it. URL consultòu o 3 agòsto 2023.
  10. Beniscelli & Vado, 1975, pp. 29-30
  11. Doppu e dimisciui de sêi consegê de dêxe a giünta a cazze pe-a mancansa du nümeru legâle
  12. Numinau cun Decrêtu du Presidente da Repüblica du 4 de agustu du 2016 e püblicâ inta Gazetta Uficiâ n. 200 du 27 de agustu du 2016
  13. (IT) Borghetto, arrestato Santonastaso: Triolo nuovo commissario prefettizio, in sce primocanale.it, 7 frevâ 2017. URL consultòu o 6 arvî 2023.

Bibliugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • (IT) Giannetto Beniscelli e Piero Vado, Borghetto Santo Spirito e la sua storia, Savuna, Stampa - Grafiche F.lli Spirito, Mârsu 1975.
  • (IT) AA. VV., La Chiesa di San Matteo in Borghetto Santo Spirito, Arbenga, Parocchia de San Matê - Tipolitografia Fratelli Stalla, Utubre 1999.

Âtri prugetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligammi de föa[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • (IT) Scitu ufisiâ, in sce comune.borghettosantospirito.sv.it. URL consultòu o 19 frevâ 2023.
Contròllo de outoritæVIAF (EN170434143 · WorldCat Identities (EN170434143