Boinsan
SV
|
Questa pagina a l'è scrita in savuneize |
Boinsan (int'u sö dialétto Buinzan[1], ascì Boissan) u l'è 'n cumüne int'a Provinsa de Sann-a, ch'u gh'à 2.495 abitanti.
| Boinsan comun | |
|---|---|
 | |
| Localizaçión | |
| Stato |  Italia
|
| Región | Liguria |
| Provìnsa | Sann-a |
| Aministraçión | |
| Scindico | Rita Olivari (lìsta cìvica "Boissano viva") da-o 29-03-2007 (3º mandòu da-o 12-6-2017) |
| Dæta de instituçión | 1946 |
| Teritöio | |
| Coordinæ: | 44°08′03.94″N 8°13′16.61″E / 44.134428°N 8.221281°E |
| Altitùdine | 121 m s.l.m. |
| Superfiçie | 8,35 km² |
| Abitanti | 2 495 (30-6-2019) |
| Denscitæ | 298,8 ab./km² |
| Comûni confinanti | A Prïa, Berdënei, O Borghetto (San Spirto), Leua, Toiàn |
| Âtre informaçioìn | |
| CAP | 17054 |
| Prefìsso | 0182 |
| Fûzo orâio | UTC+1 |
| Còdice ISTAT | 009011 |
| Cod. cadastrâ | A931 |
| Targa | SV |
| Cl. sismica | zöna 3A (sismicitæ bàssa) |
| Cl. climatica | zöna D, 1 653 GG[2] |
| Nomme abitanti | (ze) Boinsaneixi, (sv) Buinzaneizi |
| Santo patron | santa Maia Maddalena |
| Giorno festïo | 22 lùggio |
| Cartògrafîa | |
  Boinsan | |
.svg) | |
| Scîto instituçionâle | |
Geògrafia
Buinzan l'è scituòu sutta a-o Munte Ravinet (ätu 1061 m) in 'na terassa naturâle sciü u Mä Lìgure. U teritöio cumünale l'è atraversóu da tréi rian ciü inportànti e ätri ciü picìn: a levante se truva u Riàn Casazza, a-u confìn cun Lêua, a-u çentru d'u paize se truva u Riàn Grande e a ponente gh'è u Riàn Taramburle, aflüente d'a sciümèa Varatella[3].
Stöia
U numme Buinzan vegne foŝĉia da-a furma ciü antiga Bovissan, da-u Latin Boves Sani, oscìa "unde i boï sun san". Defèti durante l'Ätu Medioêvo, quande u paize ancùn nu gh'ea e 'ste tère l'éan d'u santuàriu de Sàn Pê in Varatella, sun stete costruìe e primme càe da zöna da di pastù. Divèrse de 'ste rescidense sun ancun vixìbili tra i bricchi insce u paize, cumme a Ca di Scöy, a Ca Fossae o U Casin.
Stöicamente 'ste tère l'éan parte d'u féodo de Toiàn, controlòu da-a çitè d'Arbenga, finché int'u 1386 u Pappa Urbano VI u l'a asegnòu a-a Repùbblica de Zena.
Durante tütta l'Etæ de Mëzo i buinzaneizi han çercóu de diventä indipendénti da-u cumüne de Toiàn finché, u 11 nuvenbre 1592, a Gexa de santa Maia Maddalena divegne 'na paròcchia cun decrétto d'u vescu d'Arbenga. U 5 dexembre 1600 vegnìva aprovòu i "Capitoli", oscìa i növi statûti cumünali, e u 30 zenä 1602 a-u cadàstro Buinzan vegne separóu da u regìstro de Toiàn.
Int'u 1795 chì e int'i cumüni vixìn avegne a batàggia de Lêua, parte d'e guêre napolioniche, unde i franceisi se sun scuntræ cun i austrìachi e i piemonteizi[3][4].
Int'u 1929[5] u cumüne de Buinzan vegne tacóu cun quellu de Toiàn e sôlo int'u 1946 l'a ricatóu a sö indipendénsa[6].
Abitanti
U cumüne de Buinzan l'è stöicamente divizu in 12 cuntrë, ch'e han pigióu u numme da-e famiggie ch'e l'han costruìe: Baroni, Berruti, Bonfanti, Bosseri, Cavi, Gandarini, Gandolfi, Molle (Cà d'u Mogli), Piazza, Polla (Cà d'u Pogli), Pozzo e Sottani. Gh'é ascì 8 cuntrë de ciü növa costruçion: Buragi, Colle, Fornaci, Ginestre, Losano, Marici, Morteo e Rive.
Buinzan confin-a cun Berdënei a nòrd, cun A Prïa e Leua a levante, cun O Borghetto a mezogiórno e cun Toiàn a ponente.
Evulusiùn demugràfica
Abitanti censæ[7]
Minorànse furèste
Segundu u ISTAT, a-u 1 zenâ 2020, a Buinzan ghe sun 108 rexidenti furèsti.
Löghi de'nteresse
Architetüe religiuse
- Ötöio de San Paolu: a ciü antiga costruçion d'u cumüne, ancö 'na ruvinn-a. Asemme a-a cappélla de San Pedrin e quella de Sàn Pê in Varatella sun stete costruìe insc'a vêgia via d'u sä pe Berdënei, primma che vegnisse realizóu quella int'a valle d'a sciümèa Varatella.
- Cappélla de Sàn Pê in Varatella: antigo santuàriu, se truva in çimma a-o Munte Varatella (ätu 890 m).
- Cappélla de San Pedrìn: picìnn-a gexa insc'ou senté p'ou Munte Varatella.
- Gexa de santa Maia Maddalena: a paròcchia de Buinzan, vixìn a-u muniçipio.
- Ötöio de Sàn Pê in vìncoli: ötöio d'a paròcchia d'u paize.
- Cappélla de Nostra Scignùa d'e Ghìe: se truva int'a cunträ Pozzo.
Architetüe civîli
- Palassiu Durante: d'ancö palassiu cumünale.
- E caselle: cumme e caselle int'a pruvincia de Impeia éan d'e picìnn-e rescidense di pastù, döviæ cumme recuviu pe-e bestie.
Natüa
Parte d'u teritöio cumünale l'è òcupóu da d'i scîti de'nteresse comunitâio (SIC) d'u Munte Carmo - Munte Settepani e d'u Munte Ravinet - Rocca Barbena, creæ da-u prugèttu Natüa 2000 pe prutezze divèrse spêce truvóu sôlo in 'sta zöna, cumme Campanula sabatia (Campanula de Sann-a) o Gentiana ligustica (Genziana lìgure), utre che de spêce de ouxelli cumme l'àquila reäle[8][9].
Economia
A principäle attivitae ecunomica l'è l'agricurtüa, sorviatùtto a coltivaçión d'i ouvivi p'â produçión de l'öju vèrzelìn d'ouviva.
Coltüa
Paolo Canavese (Toiàn, 28 agustu 1914 - Buinzan, 3 mazzu 1993) l'è conscideròu u poeta ciü inportànte de Buinzan, a-u quäle le u a dedicòu de puexìe int'a lengua italiànn-a. Andrea Lertora, amigu d'u Canavese, pe cóntra scrivea int'u dialettu ligure e a Buinzan le u a dedicòu 'sta puexìa[3]:
|
«Bella Buissan che ae fäde du gran munte, |
| (Andrea Lertora, A Buissan) |
Persunalitè lighè a Buinzan
- Marie Louise Jeanneret: artìsta e mecenâte
- Vittorio Brumotti: ciclista e condutô a-a televixùn
Manifestaçioin
- Corpus domini: prucessciùn pe-a omónima fèsta, a partensa l'è a paròcchia de santa Maia Maddalena e l'arivu l'è a Cappélla de Nostra Scignùa d'e Ghìe.
Traspórti e vie de cumunicaçiùn
Buinzan l'è atraversóu da-a stradda pruvinciale 25, ch'a ou cullega cun Toiàn, a ponente, e cun Lêua, a levante.
Amministrasiùn
Scindico: Rita Olivari (Lìsta cìvica) da-o 12/06/2017
(3° mandâto)
Çentralìn do comùn: 0182 98010
Email do comùn: protocollo@pec.comune.boissano.sv.it
Stöia de l'amministrasiùn cumünale
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 28 mazzo 1985 | 30 mazzo 1990 | Franco Berruti | Democraçîa Cristiann-a | Scindico | |
| 30 mazzo 1990 | 24 arvì 1995 | Franco Berruti | Democraçîa Cristiann-a | Scindico | |
| 24 arvì 1995 | 10 otubre 1997 | Nicolò Polla | Lìsta cìvica de céntro | Scindico | [10] |
| 10 ottobre 1997 | 24 mazzo 1998 | Rinaldo Bollorino | Vîcescindico | [11] | |
| 25 mazzo 1998 | 28 mazzo 2002 | Nicolò Polla | Lìsta cìvica | Scindico | |
| 28 mazzo 2002 | 29 mazzo 2007 | Francesco Cenere | Lìsta cìvica | Scindico | |
| 29 mazzo 2007 | 7 mazzo 2012 | Rita Olivari | Lìsta cìvica "Boissano viva" | Scindico | |
| 7 mazzo 2012 | 12 mazzo 2017 | Rita Olivari | Lìsta cìvica "Boissano viva" | Scindico | |
| 12 züĝn̂u 2017 | in carega | Rita Olivari | Lìsta cìvica "Boissano viva" | Scindico | |
Nòtte
- ↑ Giuliano Gasca Queirazza int'u sö libbru Dizionario di toponomastica: storia e significato dei nomi geografici italiani, scrive u numme Buintsàn, furma ciü antiga de Buinzan, d'ancö quella ciü cumüne.
- ↑ Legge 26 agosto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di graddi/giórno di Comùn pe Region e Provinsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Francesco Gallea e Eugenio Lertora, Boissano. Le colline ed i suoi borghi
- ↑ (IT) Stöia de Buinzan insc'ou scîtu d'u cumüne.
- ↑ (IT) Rêgio decrétto d'u 21 märsu 1929 n. 570 insc'ou scîtu www.normattiva.it
- ↑ (IT) Decrétto legislatîvo d'u 11 nuvenbre 1946, n. 449 insc'ou scîtu www.normattiva.it
- ↑ Statistiche I.Stat - ISTAT; URL consultato in data 28-12-2012.
- ↑ (IT) SIC Munte Carmo - Munte Settepani insc'ou scîtu de Natüa 2000
- ↑ (IT) SIC Munte Ravinet - Rocca Barbena insc'ou scîtu de Natüa 2000
- ↑ Dimìsso da-a carega
- ↑ Subentra con Decreto del Presidente della Repubblica del 7 gennaio 1998 e pubblicato sulla Gazzetta Ufficiale n. 21 del 27 gennaio 1998
Bibliografîa
- (IT) Antonio Arecco, Boissano: Storia di una comunità collinare autonoma dal 1600, O Çejâ, Associazione Culturale Boissano, 1995.
- (IT) Francesco Gallea e Eugenio Lertora, Boissano. Le colline ed i suoi borghi, Leua, Tipolitografia Natgraf, dexembre 2006.
Atri progètti
Wikimedia Commons a contêgne di inmàgine ò di âtri files in sce Boinsan
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 240522767 · WorldCat Identities (EN) 240522767 |
|---|